In alle grote steden protesteren Indonesiërs in chaotische demonstraties al wekenlang tegen de ”krisis listrik”, oftewel de elektriciteitscrisis. Vorige week leidde een felle demonstratie van studenten in Ambon voor het kantoor van elektriciteitsbedrijf PLN tot ongeregeldheden.Sinds oktober valt in Jakarta, het economische hart van Indonesië, dagelijks de stroom uit. Met name het buitenlandse bedrijfsleven is enorm geschrokken door de dagenlange stroomstoringen, die het productieproces van veel fabrieken rondom Jakarta hevig verstoren. Maar de honderdduizenden kleine ondernemers in het gebied vormen het grootste slachtoffer: zij beschikken niet over eigen reservedieselgeneratoren.

Een zichtbaar boze Indonesische president Yudhoyono eiste vorige week dat het Indonesische elektriciteitsbedrijf PLN beter moet presteren. PLN heeft een monopoliepositie in Indonesië, maar kan die kwijtraken als het zo doorgaat, waarschuwde Yudhoyono.

De chronische crisis in de Indonesische energiesector bereikte eind september een nieuw dieptepunt. In Jakarta raakten twee hoofdcentrales zwaar beschadigd door brand. Sindsdien plagen urenlange stroomstoringen de hoofdstad met minstens 16 miljoen inwoners. PLN verwachtte begin december de schade bij de twee centrales te hebben gerepareerd. Maar door de hevige regenval zijn de reparaties vertraagd.

Om alles en iedereen van stroom te voorzien, heeft Jakarta 5200 megawatt nodig. Het elektriciteitsbedrijf kan slechts 4500 megawatt leveren.

„Het is de laatste maand huilen met de pet op”, vertelt de Nederlander Joop Heijlijgers, eigenaar van een bedrijf dat industriële compressoren aan bedrijven in heel Indonesië levert. „Er is absoluut geen reservecapaciteit van elektriciteit, dus moet PLN een deel van de stad stilleggen. Hierdoor ontstaat er bij heel veel fabrieken een disruptie in de productie. De fabrieken moeten dan op hun eigen generatoren met dieselolie overstappen. De kosten zijn vier keer hoger dan de normale elektriciteitskosten. Bedrijven hebben dan de keuze om het productieproces te vertragen, of helemaal niet te produceren.”

De urenlange stroomstoringen lijken de rijke Indonesische bovenklasse en de expatgemeenschap in de Indonesische hoofdstad te hebben wakker geschud over de werkelijke toestand van de elektriciteitsvoorziening in Indonesië. In de buitengewesten van de archipel is de situatie al jaren deplorabel.

„De stroom valt bijna elke dag wel uit. En dan kunnen we gewoon niets doen, en is het weer wachten geblazen. Zo gaat het al jaren”, zegt Frans, directeur van een basisschool in Noord-Sulawesi. In sommige dorpen in de uithoeken van de archipel ontbreekt zelfs een elektriciteitsaansluiting. Een nieuwe wetswijziging maakt het nu mogelijk dat andere elektriciteitsleveranciers elektriciteit mogen aanbieden in regio’s waar PLN nog niet opereert.

Economische waarnemers hopen dat liberalisering van de energiesector tot meer concurrentie leidt en betere dienstverlening voor het Indonesische publiek. In Indonesië is het een publiek geheim dat mismanagement, geldtekort en corruptie de zwaar gesubsidieerde monopolist PLN parten spelen. Het budget van PLN gaat op aan onderhoud en financiering van de elektriciteit door het kopen van gas en andere energiebronnen. Geld voor structurele investeringen op de lange termijn heeft PLN niet. Het bedrijf heeft een tekort van 340 miljoen euro, dat de aankoop bemoeilijkt van zes nieuwe elektriciteitstransformators, die de crisis in Jakarta kunnen verhelpen. De verwachting is hiermee dat veel bewoners in de kerstperiode in het donker zullen zitten.