Piet Schouten blijft solidair met alle kameradski’s, maar de wereldrevolutie verdedigt hij niet. „Dat was iets van de trotskisten. Met Marx, Lenin en Engels werken wij naar een sociaal rechtvaardige wereld. Alle mensen mogen uit dezelfde bronnen putten. Er zal vrede tussen de volkeren zijn.”Wie wil er nu geen rechtvaardige wereld?

„Een kleine groep probeert het uit alle macht tegen te houden. Soms met wapens, ook wel door uitbuiting.”

Wie ligt er in Nederland dwars?

„Een vroegere vakbondsman, Jan Mertens, had het altijd over 200 families van het grootkapitaal. Dat zijn er nu meer. Dit zijn de mensen voor wie het socialisme een bedreiging is.

In ons land zie je dat werkende mensen nauwelijks de eindjes aan elkaar kunnen knopen en dat een op de drie mensen bij de psychiater loopt. De overheid schuift de verantwoordelijkheid steeds meer af op het individu.”

Waar zou die verantwoordelijkheid dan moeten liggen?

„Voor een deel bij het individu, maar vooral ook bij de staat. Onderwijs, een vaste baan, een huis om in te wonen en veiligheid – dat is voor de overheid. Het is zorgelijk dat we dit om ons heen zien verdwijnen.”

Het lijkt wel alsof ik de premier hoor.

Schouten knikt. „Wat Balkenende zegt, is soms goed. Maar hij laat die plus-200-rijken met rust. We zouden gewoon moeten beginnen met een miljoenentaks. En de vennootschapsbelasting weer terug op het niveau van dertig jaar geleden. Shell gaat echt niet weg hoor. En daarvoor kunnen we die altijd nog nationaliseren.”

Waarom laat u de revolutie los?

„Een arm land als Rusland had die revolutie nodig, om een sprong voorwaarts te maken. Maar bijvoorbeeld in Venezuela zie je momenteel dat de omwenteling zonder geweld kan verlopen. Dat is veel beter.

In Nederland hebben we een heel scala aan verenigingen, musea en mantelzorgers. Je hoeft alleen maar die 200-en-nog-wat kapitalisten uit te schakelen en je hebt een omwenteling.”

Maar is die omwenteling in Nederland wel nodig?

„Ja, mensen zijn het spuugzat. Dat merk je ook aan zo’n onvredepartij als de PVV.”

U ergert zich aan de negatieve propaganda over de DDR. Hoe was het leven in Oost-Duitsland?

„Volgens mij wel goed. Ik had daar vele vrienden, onder wie een penvriendin. Sommigen van hen verdedigen de DDR te vuur en te zwaard. De wegen zijn na de Duitse hereniging beter geworden, maar de onderlinge solidariteit is verslechterd.

Het was een land waar je makkelijk je oude dag kon bereiken. Ik heb daar ontzag voor. Verder werd het land natuurlijk dwarsgezeten. Handeldrijven met de DDR was niet gemakkelijk.”

Maar de DDR-burgers wilden in groten getale weg. Vandaar die Muur.

„De reisbeperkingen waren veel genuanceerder dan in de propaganda wordt gezegd. Het is trouwens niet mijn stijl om mensen beperkingen op te leggen, maar Oost-Duitsland werd omringd door een vijandige wereld. Het waren de donkere jaren van de Koude Oorlog, met constante dreigingen vanuit de NAVO. De herbewapening van West-Duitsland was gigantisch. De NAVO zag de Bondsrepubliek als buffer tegen de Russische dreiging.

Bovendien kon je in West-Duitsland alles krijgen, maar wel op de pof. De staatsschuld groeide enorm. Dan is het pijnlijk als je je grens zo moet bewaken.”

Kortom, West-Duitsland had een aantrekkingskracht die de DDR omgekeerd niet had?

„Een beetje wel, maar veel minder. In het oosten had men niet al die dollars voor propaganda. Voor sommige mensen is de Duitse hereniging een koude douche geworden, met werkloosheid en zo. We willen een nog veel hogere muur, zeggen velen.”

Willen ze dan ook weer zeventien jaar wachten op een Trabant?

„Nee, het gaat niet om nostalgie.”

Nog maar een paar jaar geleden zijn er in Rusland plannen gevonden voor een invasie in West-Europa. De dreiging van het communisme leek reëel.

„Ach, onzin. Het communisme is helemaal niet voor de wereldrevolutie. Dat Oost-Europa onder invloed van Moskou stond, was omdat de Sovjet-Unie die landen van het fascisme had bevrijd. Ik zou zeggen: Laten we de Sovjet-Unie dankbaar zijn voor de rol bij de bevrijding. Zo dacht trouwens ook een meerderheid in Nederland.”

Was men werkelijk vrij in de DDR?

„Ik heb nooit van problemen daarover gehoord.”

Hoe beoordeelt u de rol van de Stasi, de geheime dienst?

„Niet anders dan die van de Nederlandse dienst. Ook hier wordt mijn telefoon afgetapt, en de uwe straks ook. Een buurvrouw van mij heeft wel eens geld aangeboden gekregen om mij te bespioneren. Ook de West-Duitse BND heeft zich soms schunnig gedragen. Maar wat wil je? Het was in de Koude Oorlog. De media zijn verleerd te denken in oorlogspropaganda.”

Welke vrijheid had de kerk?

„Voor zover ik weet ging mijn penvriendin gewoon naar de kerk.”

Onlangs vertelden enkele overtuigde christenen in deze krant dat ze geen vwo-diploma konden halen, omdat ze van hun ouders niet bij de socialistische jeugdbeweging mochten.

„Dat geloof ik niet. Zulke ongenuanceerde dingen heb ik nog nooit gehoord. Bovendien zie ik geen tegenstelling tussen het socialisme en de kerk. Kanselier Merkel was kerkelijk en tevens lid van de jeugdbeweging.

Anderzijds weet ik natuurlijk wel dat in West-Duitsland joodse synagoges werden beklad. Dat is in Oost-Duitsland met kerken nooit gebeurd.”

In christelijk Nederland waren sommigen actief in het smokkelen van christelijke lectuur naar de DDR, omdat je daar behalve de Bijbel zoiets niet kon kopen.

„Daar weet ik niets van. Maar ik kan me er weinig bij voorstellen. Die smokkel komt me nogal overbodig voor. Misschien dat het per regio verschilde.”

Marx zei: Godsdienst is opium van het volk. Houdt u daaraan vast?

„Iedereen is vrij in zijn godsdienstige beleving. Zelf ben ik niet godsdienstig, maar ik wil het voor anderen niet in de weg staan. Ook al geef ik toe dat er ook bij ons socialistische ayatollah’s zijn die wel letterlijk aan Marx vasthouden.”

U hebt hier een boek staan met de titel: ”Een andere kijk op Stalin”. Is de gebruikelijke kijk op de man niet voldoende?

„Hij wordt natuurlijk voorgesteld als een bloeddorst. Maar dat is Koude Oorlogtaal. President Roosevelt was uiterst tevreden over zijn prestaties aan het front. Hij heeft bijgedragen aan de vernietiging van het fascisme. Maar Eisenhower zocht een nieuwe vijand tegenover het olie- en wapenkapitalisme van Amerika. Vandaag hebben wij de islam, toen hadden we het rode gevaar. Daarin past de demonisering van Stalin.”

Is het waar van die strafkampen?

„De goelagkampen hebben zeker bestaan. Maar toen onder Gorbatsjov de dossiers openbaar werden, bleek het om veel kleinere aantallen te gaan dan altijd beweerd in de propaganda.

Laat ik vooropstellen dat ik fout vind om mensen met een andere mening achter slot en grendel te zetten. En elke dode is er één te veel. Als je tekeerging tegen de Sovjet-Unie, wist men wel raad met je. In Nederland trouwens ook. Denk aan de politionele acties in Indonesië.”

Was hij de keiharde en ijskoude dictator?

„Nee, dat beeld is niet goed. Sovjetburgers die gewoon naar hun werk gingen, hadden een goed leven. Maar het waren de donkere jaren van de Koude Oorlog. Ik moet er niet aan denken toen te hebben geleefd. Overal was wantrouwen.”

Er wordt wel gezegd: In Hitler en Stalin raken de uitersten van rechts en links elkaar. Communisme en nazisme zijn beide even bloedig.

Fel: „Je mag deze niet zomaar in één adem noemen. De fascisten hebben onze mensen gemarteld en voor het vuurpeloton gezet, allemaal voor onze vrijheid. De nazi’s zijn door het Rode Leger verslagen.

Er is geen systeem dat meer slachtoffers heeft gemaakt dan het kapitalisme. Dat zien we vandaag nog in Irak, Afghanistan en het Midden-Oosten. Ook de nazi’s in Duitsland werden gefinancierd door Amerikaans en Engels geld. Het is zo’n moordend systeem.”

Is er een alternatief?

„Een vreedzame wereld met genoeg voor iedereen. Het socialisme van het volk zal zeker overwinnen.”

---

Kameraad Fidel

Met de val van de Berlijnse Muur in 1989 kreeg het communisme wereldwijd grote klappen. De Amerikaanse filosoof Fuku­yama sprak zelfs al over een nieuwe fase in de wereldgeschiedenis, waarin de liberale democratie definitief had overwonnen. Vaarwel Marx en Lenin. En Fidel, zou je het nog niet opgeven?

Bij alle herdenkingen van het socialistische Oost-Duitsland twijfelde niemand eraan dat de DDR een „dictatuur” en „onrechtsstaat” was. Dat er nog mensen met een andere visie zouden zijn, kreeg weinig aandacht.

Niet alle kijkers en luisteraars vonden dit steeds terugkerende beeld plezierig. Wat te denken bijvoorbeeld van de communisten in Nederland? Sinds de opheffing van de Communistische Partij Nederland (CPN) is het nog maar een klein clubje dat in 1989 niet meeging naar GroenLinks. Maar inclusief de sympathisanten rekent de Nieuwe Communistische Partij Nederland (NCPN) zich toch 1000 man sterk.

Piet Schouten is een van hen. Vreselijk zat hij zich de afgelopen weken te ergeren aan de Muurherdenkingen. Alsof het allemaal zo erg was in de boeren- en arbeidersstaat.

Hij greep direct naar zijn wapen: e-mail. Toen eind oktober de IKON een documentaire over de socialistische DDR uitzond, stuurde hij een verontwaardigde mail naar de media. Dit was een „pulpdocumentaire” vol „galspugerij”, die met opzet laat op de avond was uitgezonden, toen de arbeiders „al moe naar bed” waren. Om vervolgens af te sluiten met een uitspraak van „kameraad Fidel” Castro: „Het slechtste socialisme is nog altijd beter dan het kapitalisme.”

Een paar weken later, toen in Berlijn de wereldleiders gezamenlijk de val van de Muur herdachten, kroop Schouten opnieuw achter zijn scherm om zijn afschuw over „klasseverrader Gorbatsjov” en de andere „trawanten van de bankenmaffia” van zich af te schrijven. „De oprichting van de DDR in 1949 was antwoord op de westerse herbewapening (!) van West-Duitsland”, stelde hij. „Vanaf het grondgebied van de DDR is nooit oorlog uitgegaan, alleen vrede, solidariteit en tolerantie.”

Een strijdbare held dus, deze kameraad Piet. Maar eigenlijk was Schouten in de jaren negentig wat ingedommeld. De opheffing van de CPN had hem zeer teleurgesteld. De Amerikaanse havik Henry Kissinger had dus toch gelijk gekregen in zijn voorspelling dat de Amerikanen de Nederlandse partij zouden ‘laten’ opheffen. Maar rond de NAVO-operatie in het voormalige Joegoslavië in 1999 schudde zijn dochter Annabelle hem weer wakker.

---

Naam: Piet Schouten
Leeftijd: 57 jaar
Woonplaats: Woudenberg
Functie: financieel adviseur bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed;
Penningmeester van de Bond van Anti-Fascisten (AFVN);
Lid van de Nieuwe Communistische Partij Nederland (NCPN)