De veelgelauwerde Van der Hoeven (55) kon, ondanks zijn als uitzonderlijk beschouwde financiële kennis, het tij niet keren. In augustus presenteerde het concern zelfs voor het eerst in bijna dertig jaar een kwartaalverlies. Een maand daarvoor had het al een winstwaarschuwing voor heel 2002 gegeven.

Van der Hoeven groeide uit tot een van de meest succesvolle Nederlandse ondernemers. Zijn werkkamer in het Ahold-kantoor in Zaandam staat vol met allerhande prijzen. Zijn goede contacten met beleggers en vermogensbeheerders worden geroemd. Hij had niet alleen oog voor de behoeften van de financiële wereld. Hij wilde ook graag weten wat de consument bezighoudt. „De grootste groei moet komen via de klanten, voor wie we werken.” Ook zijn maatschappelijke betrokkenheid toonde hij graag.

De accountantszoon stapte in 1985 binnen als tweede man in de toenmalige raad van bestuur. Hij kwam van Shell, waar hij snel was opgeklommen. Hij gold daar als financieel brein, wiens adviezen doordrongen tot in de top van de multinational. Maar in het olieconcern bleef de eerste viool buiten bereik.

Bij de superkruidenier kreeg Van der Hoeven meer kans zijn ambities waar te maken. Hij onderscheidde zich al snel door twee met schulden beladen Amerikaanse supermarktketens in te lijven en winstgevend te maken. In de jaren daarna loodste hij Ahold keer op keer door zwaar weer. De winstgroei hield aan ondanks de tegenvallende conjunctuur en een wegzakkende dollar. In 1992 werd hij beloond met de positie van eerste man.

Onder zijn leiding steeg de omzet van 12,3 miljard euro in 1993 naar 73 miljard euro vorig jaar. Autonoom kwam er jaarlijks ietsje bij, de echte groei zat vooral in de niet aflatende overnames. In 1999 werd Van der Hoeven gekozen tot topmanager van het jaar. In 2001 werd hij in die wedkamp maar net gepasseerd door scheidend Heineken-topman Karel Vuursteen.

In dat jaar echter vertoonde het imago van Van der Hoeven de eerste doffe plekken. Evenals andere topondernemers bleek ook hij voorrang te hebben gekregen bij de aandelenverkoop voor de beursintroductie van internetprovider World Online. Hij dupeerde daarmee de door hem zo vaak geprezen kleine belegger die had misgetast bij aankoop van het toen nog zwaar begeerde aandeel. Ook was hij als commissaris bij KPN, evenals zijn andere toeziende collega’s, medeschuldig aan de blunders van het telecomconcern en de daarop volgende malaise. Zij bleven langs de kant staan terwijl hun kind bijna kopje onder ging. Eind vorig jaar beëindigde Van der Hoeven zijn commissariaten, om zich geheel te richten op het besturen van Ahold.

In 2002 ging bij Ahold veel fout. Al in januari moest het concern een flinke voorziening treffen op zijn belangen in Argentinië. Bovendien werd het bij de jaarcijfers beschuldigd van creatief boekhouden. De winst over 2001 was voor het eerst gestagneerd, volgens Nederlandse boekhoudregels. Volgens de Amerikaanse regels was de winst zelfs met ongeveer 90 procent geslonken, meldde het jaarverslag dat enkele weken later uitkwam.

Bovendien waren kleine overnames meegeteld in de groei op eigen kracht. De beleggers reageerden geschrokken. De val van de Amerikaanse energiereus Enron door financiële oplichterij lag nog vers in het geheugen. Geruchten over malversaties in het eigen bedrijf noemde Van der Hoeven „volkomen ongegrond.” Later moest hij toegeven dat het concern was tekortgeschoten in de „inzichtelijkheid van de resultaten.” „Wij zijn daar niet trots op”, luidde zijn knieval.

Daarmee was Van der Hoeven er niet. De Argentijnse bloeding was nog niet gestelpt. Over het tweede kwartaal leidden de problemen met de Disco-keten daar zelfs tot een historisch nettoverlies van 197 miljoen euro. Het was het eerste kwartaalverlies voor Ahold sinds 1973.

Kort daarop volgde een winstwaarschuwing voor het gehele jaar, uniek omdat het de eerste was in de lange geschiedenis van het kruideniersbedrijf. In oktober leidde de door schade en schande geleerde openheid tegenover beleggers opnieuw tot een zeperd. Ahold verspreidde via de beurs informatie over de eigendomsverhoudingen bij de supermarktketen ICA in Scandinavië. Het bericht werkte averechts. Beleggers lieten het aandeel opnieuw vallen. Een hernieuwde winstwaarschuwing over de jaren 2001 en 2002 is Van der Hoeven fataal geworden.