Het rapport van de Algemene Rekenkamer over de onderwijsfraude is woensdag als een bom ingeslagen op het Binnenhof. Het controleorgaan constateerde dat het ministerie van Onderwijs tot nu onvoldoende heeft gedaan om de onregelmatigheden met studenteninschrijvingen boven water te halen. Het departement heeft de bekostigingsregels niet op de juiste manier toegepast en signalen vanuit het onderwijsveld niet opgepikt. Daarnaast is nog steeds niet duidelijk hoeveel geld er met de fraude gemoeid is.

Alle fracties zeiden woensdag direct na het uitlekken van het Rekenkamerrapport dat er nader onderzoek moet komen naar de oorzaken van de fraude. Ook wil de Kamer precies weten hoeveel geld er op de verkeerde plaats terecht is gekomen.

PvdA, VVD, GroenLinks, SP en D66 vinden in ieder geval dat het parlement zelf een nader onderzoek in moet stellen. Ze zijn van mening dat de geloofwaardigheid van het ministerie is aangetast. PvdA, VVD en D66 sluiten een parlementaire enquête op voorhand niet uit als blijkt dat het parlementaire onderzoek niet alle feiten op een rijtje krijgt.

Het CDA vindt dat het ministerie in staat is om een nader onderzoek uit te voeren, maar dan moet het departement er wel externe deskundigen bij betrekken. ChristenUnie-kamerlid Slob vindt dat een onafhankelijke instantie moet onderzoeken welke instellingen hun boekje te buiten zijn gegaan en wat de omvang van de fraude is.

De SGP-fractie doet geen uitspraak over de vraag wie het onderzoek moet uitvoeren. Volgens het kamerlid Van der Vlies moet het „op een zorgvuldige en gezaghebbende wijze” plaatshebben.

De HBO-raad, waarin alle hogescholen zijn verenigd, pleit in een eerste reactie ook voor een onafhankelijk vervolgonderzoek. De raad denkt dat er niet veel nieuwe gegevens naar buiten zullen komen. Het afgelopen jaar hebben de scholen zelf onderzoek gedaan naar de toepassing van de regels. Bovendien hebben de accountantsdienst van het ministerie en de Rekenkamer de administraties van de instellingen beoordeeld.

Over de omvang van de fraude bestaat op dit moment geen duidelijkheid. Het ministerie gaat uit van 77 miljoen euro, maar de Rekenkamer denkt dat dit bedrag hoger is omdat van driekwart van de instellingen nog niet duidelijk is of zij hebben gefraudeerd met studentenaantallen.

Staatssecretaris Nijs van onderwijs zei woensdag dat ze binnen een maand komt met een plan van aanpak om te controleren of de scholen de regels wel naleven. De bewindsvrouw vindt het vreemd dat het openbaar ministerie vijf aanklachten van fraude wil seponeren. Alleen de Saxion Hogescholen krijgen een proces aan hun broek. Ze wil graag de motieven voor die beslissing weten. Volgens het ministerie is er bij de andere hogescholen wel degelijk sprake van ontoelaatbare praktijken.