De Belgische premier Herman van Rompuy lijkt inmiddels Balkenende als favoriet te hebben verdrongen. Als er een beroep op hem wordt gedaan en hij reageert positief, betekent dat overigens niet dat hij promoveert tot de Obama van Europa. Hij krijgt niet een echte presidentiële status.De baas van de EU: eveneens een omschrijving die geen recht doet aan de inhoud van de baan. De Unie zit ingewikkeld in elkaar. Daarom valt te begrijpen dat er bewoordingen klinken die de burger toch een beetje een gevoel moeten geven van wat deze prestigieuze post voorstelt. Maar pas op, want die versimpelingen kunnen op het verkeerde been zetten.

Europese Raad

Officieel draait het om de voorzitter van de Europese Raad, niet te verwarren met de Europese Commissie of met de Raad van Europa. Laatstgenoemde instelling heeft zelfs helemaal niets van doen met de EU. De Europese Raad zijn de staats- en regeringsleiders. Zij vormen samen het hoogste politieke orgaan binnen de gemeenschap van 27 landen. Zij nemen besluiten over de hoofdlijnen van het beleid en zij komen eraan te pas als de vakministers er niet in slagen over een bepaald onderwerp knopen door te hakken.

De club vergadert vier keer per jaar, tegenwoordig altijd in Brussel. Als de omstandigheden dat vereisen, last hij tussendoor een extra ontmoeting in. Het besloten beraad geniet bekendheid als een top. Tot dusver is er sprake van een per zes maanden roulerend voorzitterschap. Zo berust momenteel de regie bij de Zweedse premier Reinfeldt.

Bij de invoering van het Verdrag van Lissabon, dat voorziet in een hervorming van de interne spelregels van de Unie, treedt echter een voltijds voorzitter van de Europese Raad van buitenaf aan. Die wordt aangesteld voor 2,5 jaar, met de mogelijkheid van een herverkiezing voor andermaal die termijn.

De functie is een bedenksel van de zogeheten conventie, die in 2002 en 2003, onder aanvoering van de Franse oud-president Giscard d’Estaing, onderhandelde over een nieuw verdrag, aanvankelijk aangemerkt als Europese grondwet. Veel lidstaten, waaronder Nederland, tekenden verzet aan tegen het idee van iemand met grote bevoegdheden. Daarom bleef het bij een voorzitter.

Toppen

Een reglement met de precieze taken ontbreekt vooralsnog, maar het is niet de bedoeling dat hij straks de lakens uitdeelt en zich boven de nationale regeringen verheft. Zijn voornaamste werkzaamheden betreffen het leiden van de toppen en het voorbereiden daarvan. Voorts zal hij de lidstaten vertegenwoordigen op het wereldtoneel. Hij schuift aan bij belangrijke internationale conferenties. Dan vertolkt hij het gezamenlijke standpunt en niet zijn eigen opvatting.

Wel zal hoe het uitpakt zeker in de eerste fase mede afhangen van de persoon. Probeert die toch een duidelijk stempel te drukken op de koers of zal die zich gedragen als een bruggenbouwer die voortdurend bezig is de landen bij moeilijke kwesties op één lijn te krijgen? Blair bijvoorbeeld kennen we als een ambitieuze politicus. Zoeken de leiders iemand die hen niet steeds als egotripper hinderlijk voor de voeten loopt en die zich vooral dienend opstelt, dan lijkt Van Rompuy of Balkenende een betere keuze.