„Boek wordt soms bijna kindje van me”
De trouwbijbel die het echtpaar op de toonbank legt, ziet er oud en beduimeld uit. Maar bij boekbinderij Kok in Maartensdijk weten ze er raad mee. „Kom over een paar weken maar terug, dan is hij weer als nieuw.” Het bedrijf viert dit jaar zijn 25-jarig jubileum.
De geur van oude boeken en leer komt de bezoeker van boekbinderij Kok tegemoet. Op de toonbank ligt een stapel exemplaren met verweerde ruggen en gerafelde bladzijden te wachten op een opknapbeurt. In schappen achter de balie staan nieuwe luxe Bijbels met glimmende gouden en zilveren sloten tentoongesteld.Het familiebedrijf houdt zich sinds 1984 bezig met het restaureren van boeken en Bijbels. De klantenkring is divers. Kerkenraden met verweerde kanselbijbels, maar ook particulieren die het kookboek van hun grootmoeder willen laten opknappen weten de weg naar Maartensdijk te vinden.
De meeste schade aan boeken bevindt zich op de rug, zegt eigenaar Reinier Kok, terwijl hij een 4 kilo zware Bijbel laat zien, waarvan de achterzijde voor een groot deel is verdwenen. „Die heeft het meest te verduren bij het open- en dichtgaan van de Bijbel.”
Bij kanselbijbels treft de 66-jarige Kok veel pij- of togaschade aan. Ter hoogte van Psalmen en Spreuken –het midden van de Bijbel– zijn de bladzijden verfomfaaid door het schuren van de mouw van de voorganger over de pagina’s.
Gevoelswaarde
Kok vult de beschadigde bladzijden aan met nieuw papier, een methode die aanvezelen wordt genoemd. Vervolgens snijdt hij ze bij. Met name van Bijbels na 1850 gaan de pagina’s sneller kapot. „Sinds die tijd wordt papier van hout gemaakt. Dat is een stuk goedkoper dan lompen, maar ook minder sterk.”
In de afgelopen jaren zag Kok de belangstelling voor restauratie van kanselbijbels toenemen. „Toen in 1951 de NBG-Bijbel uitkwam, hebben veel kerkenraden hun oude exemplaren op zolder opgeborgen. Soms gebruikten ze ze zelfs als opstapje bij een verbouwing. De jongere generatie haalt de oude Statenbijbels onder het stof vandaan en laat ze opknappen. Voor hen hebben ze blijkbaar toch een bepaalde gevoelswaarde.”
Wat de eigenaar nog graag eens zou willen restaureren, is een Bijbel van voor 1600. „Toen bestond de Statenvertaling nog niet. Het lijkt me mooi om zo’n oud exemplaar onder handen te nemen.”
Soms komt de Maartensdijker in zijn werk ontroerende dingen tegen, zoals een Bijbel uit 1893 met een brief van een grootvader aan zijn kleindochter. Het 16-jarige meisje had tot aan zijn overlijden voor hem gezorgd en kreeg als dank een Statenbijbel.
De meest bijzondere klant die Kok heeft gehad, was een man die een gedichtenalbum met blanco pagina’s liet maken voor zijn vriendin. „Hij wilde een stevig leren exemplaar in folioformaat met koperbeslag. Dat heeft in totaal meer dan 1000 euro gekost.”
Voldoening
Ook de ontmoeting met Ehud Olmert, toenmalig burgemeester van Jeruzalem, blijft Kok bij. Op de Wegwijsbeurs in 1996, waar het land Israël centraal stond, overhandigde hij Olmert een Tenach met zilveren slot waarop een menora stond afgebeeld. „Het was heel speciaal om oog in oog met Olmert te staan. Hij kwam destijds regelrecht uit de VS na een ontmoeting met toenmalig president Clinton.”
Niet alleen voor het opknappen van oude boeken kan de bezoeker terecht bij Kok. Ook voor het inbinden van tijdschriften of voor een relatiegeschenk, zoals een leren map met eigen wapen. Sinds de jaren negentig houdt het bedrijf zich bezig met het produceren van luxebanden voor Bijbels, die het doorverkoopt aan diverse boekhandels.
Een precisiewerkje, zo laat zoon Helmus zien. Van hout en leer maakt hij een kaft, vervolgens stempelt hij er een patroon in en maakt hij een zilveren slotje aan de Bijbel vast. „Het is prachtig werk om van een kaal stuk leer iets moois te maken.”
In de toekomst hopen de beide zoons van Kok het bedrijf over te nemen. Ondanks zijn leeftijd denkt de Maartensdijker voorlopig nog niet aan stoppen. „Restaureren is een mooi vak, er groeit iets onder je handen. Soms krijg je boeken binnen waarvan je denkt: Daar kan ik niks meer mee. Als het toch lukt om het er weer authentiek uit te laten zien, geeft dat veel voldoening. Een boek wordt dan bijna een kindje van je.”
Welke Bijbel gebruikt de restaurateur zelf? Kok lacht. „Een heel gewoon, versleten exemplaar dat ik van mijn moeder heb gekregen toen ik twintig was. Ik moet het nodig eens opknappen, maar ja, voor eigen spullen gun ik mezelf vaak geen tijd.”
