Nobelprijs Geneeskunde naar drie Amerikanen
STOCKHOLM (ANP) - De Nobelprijs voor Geneeskunde gaat dit jaar naar de Amerikanen Elizabeth Blackburn, Carol W. Greider en Jack W. Szostak. Dat heeft het Nobelcomité in de Zweedse hoofdstad Stockholm maandag meegedeeld. De wetenschappers krijgen de onderscheiding voor hun ontdekkingen over de manier waarop chromosomen bij de celdeling zich verdubbelen en hoe het enzym telomerase hen tegen verval beschermt.
Blackburn is in Australië geboren en Szostak aanschouwde het levenslicht in Groot-Brittannië. De drie delen de prijs van 10 miljoen Zweedse kronen (bijna 1 miljoen euro).Elizabeth Blackburn is geen onbekende in Nederland. In 2004 ontving zij de dr. A.H. Heinekenprijs voor geneeskunde voor hetzelfde onderzoek als waarvoor zij nu met haar collega’s Greider en Szostak de Nobelprijs heeft gekregen.
Een telomeer is een stukje DNA aan het uiteinde van een chromosoom, dat bij elke celdeling een stukje korter wordt. Volgens wetenschappers is een telomeer te vergelijken met het stukje plastic aan het uiteinde van een schoenveter: het beschermt het DNA, zoals het plastic de schoenveter beschermt. Het korter worden van de telomeer leidt tot schade aan het DNA van het chromosoom. Eigenlijk is het krimpen van de telomeer de oorzaak van ouderdom en ziekte.
Geslachtscellen, kankercellen en stamcellen hebben als enige telomeren die niet korter worden. Het enzym telomerase is daar de oorzaak van. Bij stamcellen en geslachtscellen is dat niet zo erg, maar bij kankercellen des te meer. De drie winnaars van de Nobelprijs voor Geneeskunde zijn erachter gekomen dat kankercellen het enzym gebruiken om hun ongecontroleerde groei in stand te houden. Telomerase herstelt telkens het chromosoomeind. Na elke celdeling zorgt telomerase er namelijk voor dat de telomeer weer zijn oorspronkelijke lengte krijgt.
Wanneer de hoeveelheid telomerase wordt gereduceerd, sterven kankercellen af en komt een einde aan hun vaak desastreuze groei. Volgens het Nobelprijscomité hebben de drie Amerikaanse celbiologen met hun ontdekking van de werking van telomerase de ontwikkeling van nieuwe kankertherapiën gestimuleerd.