In Afrika neemt het aantal rooms-katholieken, anders dan in bijvoorbeeld Europa of de Verenigde Staten, toe. Sommige Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara, zoals Nigeria, behoren inmiddels tot de landen in de wereld met de meeste rooms-katholieken.Over de rol die de kerk kan spelen bij de bevordering van verzoening, vrede en gerechtigheid op het continent gaat de tweede bijzondere bisschoppensynode over Afrika die zondag in het Vaticaan begint. Paus Benedictus XVI heeft meer dan 200 bisschoppen uit Afrika uitgenodigd. Maar ook kerkelijke leiders uit andere werelddelen, onder wie aartsbisschop André Vingt-Trois van Parijs, doen mee aan het beraad, dat tot 25 oktober duurt. Vanuit Nederland is directeur Victor Scheffers van de rooms-katholieke mensenrechtenorganisatie Justitia et Pax Nederland als waarnemer aanwezig.

De Rooms-Katholieke Kerk ziet het aantal Afrikaanse kerkleden weliswaar groeien, toch zijn armoede, burgeroorlogen, gebrek aan respect voor de rechten van de mens en andere vormen van ongerechtigheid er dagelijkse realiteit.

Daarom sluit de kerk in het werkdocument dat is opgesteld met het oog op de synode en dat de paus in maart tijdens zijn bezoek aan Kameroen presenteerde, aan bij het Afrikaanse begrip voor verzoening: ”ubuntu”. Volgens de opstellers van het document is dat concept nauw verbonden met gerechtigheid en vrede. De kerk laat volgens het document onder meer door haar activiteiten in het onderwijs en de gezondheidszorg zien dat zij in Afrika een teken en instrument van verzoening wil zijn.

In een eerder document voor de synode onderstreepte de kerk dat de bisschoppen „onpartijdig tegenover de politieke macht dienen te staan.” Zij moeten machtsmisbruik van politici veroordelen en „de vorming van een politiek geweten” stimuleren.

Volgens het Vaticaan moet in Afrika een nieuwe politieke klasse ontstaan die „in staat is het beste uit de voorouderlijke tradities naar voren te halen en dat te integreren in de bestuurlijke beginselen van moderne samenlevingen.”

Dat de kerk niet altijd de gerechtigheid dient, bleek in april 1994 in Rwanda. Toen deden ook rooms-katholieke geestelijken mee aan de moordpartijen onder Tutsi’s en gematigde Hutu’s. De gebeurtenissen overschaduwden de eerste bisschoppensynode over Afrika, die een maand later werd gehouden.

De Rooms-Katholieke Kerk krijgt wegens haar visie op de bestrijding van aids in Afrika veelvuldig kritiek. De kerk blijft het gebruik van voorbehoedsmiddelen als condooms afwijzen. Tot verontwaardiging van velen zei de paus in maart in het vliegtuig op weg naar Kameroen dat het uitdelen van condooms niet de oplossing is om de verspreiding van aids in Afrika tegen te gaan. Daar voegde hij tot ergernis van velen zelfs aan toe dat het verstrekken daarvan de verspreiding van de ziekte juist kan verergeren.