Donderdag is het 65 jaar geleden dat de mannen –en jongens– van Putten werden gearresteerd. De volgende dag werden ze weggevoerd. Van de 661 kwamen er 540 niet terug. Nooit meer. Vijf mannen overleden kort na hun terugkeer in Nederland, acht waren al tijdens de razzia gedood. Bijna alle Puttenaren betreurden slachtoffers in hun familie.Stichting Oktober 44 organiseert de jaarlijkse herdenking en reizen van nabestaanden naar de voormalige kampen in Duitsland. Met een journalist kwam bestuurslid G. C. van Dompseler vorige week bij een zoon van een van de slachtoffers. „Het werd een emotioneel gesprek, want die man vertelde zijn verhaal voor het eerst”, zegt Van Dompseler. „Het leed komt er toch een keer uit. ’k Heb nu voor hem geregeld dat hij komende zaterdag voor het eerst het graf van zijn vader bezoekt, in Hannover. Zijn zoon gaat mee, en die is er nóg verbaasd over: „Vader wilde er nooit over praten en was nooit emotioneel; ik weet niet wat ik meemaak”, zei hij.”

Drie broers van Van Dompselers grootvader zijn ook omgekomen. Andere bestuursleden van de stichting verloren hun vader, of hun grootvader. „Velen zijn zeer bij de gebeurtenissen betrokken. Maar er woont hier ook veel import.”

De jaarlijkse herdenking wordt druk bezocht. „Maar sommige nabestaanden komen nooit. Te aangrijpend. Sommigen zijn nog altijd getraumatiseerd. Slachtofferhulp was er niet, en daarbij kwam de armoede waaraan gezinnen leden door het wegvallen van de kostwinner(s).”

Welke verzetslieden bij de aanslag betrokken waren, was lange tijd onbekend. „Een van de acht heeft jarenlang in de Puttense gemeenteraad gezeten. Het is de vraag of hij verkozen zou zijn als de bevolking zijn verleden had gekend.”

Overigens valt hen niet veel te verwijten, vindt Van Dompseler: „Het was een knullige aanslag, maar niemand kon vermoeden welke gevolgen hij zou hebben. Een van de daders behoorde zelfs tot de weggevoerde mannen die omkwamen. Hij was niet eens uit Putten weggevlucht; dat laat al zien dat deze Duitse vergeldingsactie niet verwacht werd. Als de daders zich gemeld hadden, zou een deel van het verzet zijn opgerold. Ze konden ook niet weten dat de mannen het in Duitsland zo slecht zouden hebben dat de meesten het niet overleefden.”

PUTTEN – Bij het gedenkteken ”De vrouw van Putten” wordt vrijdag de razzia van oktober 1944 herdacht.

Na een aanslag op een Duitse militaire auto, waarbij een officier omkwam, volgde een wraakactie van de bezetters, toch al getergd door het oprukken van de geallieerde bevrijders, door de vreugde van de Nederlanders daarover en door hun voortdurende verzet.

Putten werd omsingeld. Vrouwen en kinderen werden in de hervormde kerk samengedreven, mannen in de school.

Toen de daders zich niet meldden, werden de mannen afgevoerd naar Kamp Amersfoort en later naar Duitsland. Slechts een kleine groep overleefde het. In Putten gingen 110 huizen in vlammen op.