Die conclusies trekt militair historicus drs. T. van Gent, werkzaam aan Roosevelt Academy in Middelburg, uit het onderzoek in diplomatieke en militaire archieven in vijf landen waarop hij volgende week promoveert aan de Universiteit van Amsterdam.Spionage in ons land, schendingen van het luchtruim, grote druk op de Nederlandse handel, het wees er allemaal op dat de neutraliteit van Nederland niet werd vertrouwd. „Helemaal onterecht was dat niet: Nederland had nogal wat contacten met de geallieerden omdat het alleen van de Duitse kant een aanval verwachtte”, zegt Van Gent.

De aanloop naar de Duitse aanval op Nederland is uitputtend beschreven, maar te veel vanuit Nederlands perspectief, vindt de promovendus. „Ik ben in archieven in Duitsland, Frankrijk, Engeland, België en Amerika gaan kijken hoe er tegen Nederland werd aangekeken.”

De geallieerden wilden dat België en Nederland partij kozen, zodat die landen beter op Duitse agressie zouden zijn voorbereid. „Nederland onderschatte Duitsland niet, zoals vaak is gezegd. Uit de Nederlandse archieven blijkt dat de regering het invasiegevaar al vanaf 1935 inzag. Het was dan ook geen onachtzaamheid waardoor Nederland er niet in slaagde het leger op peil te krijgen, maar gebrek aan daadkracht. Dat de bewapening in 1914 wel op peil was, was een van de redenen dat Nederland er toen wel in slaagde buiten de oorlog te blijven.”

De Fransen en de Britten waren het in 1939/1940 niet eens over de te volgen strategie, constateert de historicus. „De Britten realiseerden zich hoe strategisch Nederland lag, maar waren minder dan de Fransen bereid troepen in te zetten om Nederland bij een Duitse aanval te helpen.”

Toen op 1 september 1939 de oorlog uitbrak, lag er ten aanzien van Nederland noch in de Duitse noch in de geallieerde militaire strategie iets vast, stelt Van Gent. De Duitsers waren op dat moment zeer bevreesd voor een geallieerd offensief aan het Westfront, zo blijkt uit de archieven die hij bestudeerde. Zolang het merendeel van de Duitse strijdkrachten in Polen vocht, was de Duitse verdediging aan de westgrens kwetsbaar. Tot opluchting van de Duitsers bleef een grote geallieerde aanval echter uit.

Meermalen wijzigde Hitler zijn plannen: alleen Zuid-Limburg veroveren, of het gebied tot aan de Grebbelinie, of het hele land. Als het Duitse offensief begin november 1939 zou zijn uitgevoerd, zoals Hitler wenste, zou alleen Zuid-Limburg als doormarsgebied in de strijd betrokken zijn geraakt. Hitler zou de rest van Nederland ongemoeid hebben gelaten. „Hij veranderde dat plan omdat hij steeds minder vertrouwen in de Nederlandse neutraliteit had, ook omdat in ons land zelf steeds alarm werd geslagen over een mogelijke Duitse aanval. Nederland moest worden bezet om te voorkomen dat het land door de geallieerden gebruikt zou gaan worden voor aanvallen op het voor de oorlogsindustrie cruciale Ruhrgebied.”

De Duitse aanval op 10 mei 1940 was geen verrassing, wel de wijze waarop deze werd uitgevoerd, aldus het proefschrift. Een deel van de Duitse troepen landde achter de waterlinie. Dat men het Nederlandse vertrouwen in de waterlinie later lachwekkend vond, is volgens Van Gent echter niet terecht. „In het buitenland was men zich zeer wel bewust van de zwakte van de Nederlandse strijdkrachten, maar juist de waterlinie was het enige wat enige indruk maakte.”