Bas Wilschut is programmeur van beroep. Daarnaast is hij een liefhebber van stamboomonderzoek. Zijn professionele kennis zet hij nu in voor de genealogie. „Ik heb een computerprogramma geschreven, GensDataPro, waarin heel eenvoudig stamboomgegevens kunnen worden ingevoerd. Het mooie van het programma is dat er ook portretten en foto’s aan kunnen worden toegevoegd. En met niet al te veel moeite maakt het programma er een boekwerk van.”Om het programma te kunnen demonstreren, zocht Wilschut naar een duidelijke voorbeeldstamboom waarvan veel portretten bestaan. „Toen kwam ik bij die van de koninklijke familie uit. Ik waardeer het koningshuis zeer, en het staat volop in de belangstelling.” Het was ook tijd voor een bijgewerkte Nassaustamboom, vond Wilschut. „De laatste is die van A. W. E. Dek uit 1970. Sindsdien zijn er veel nieuwe nakomelingen bijgekomen.”

Zijn informatie verzamelde Wilschut door in de antiquariaten die hij tegenkomt op zoek te gaan naar boeken over de stambomen van vorstenhuizen. „En er is tegenwoordig ook heel veel via internet te vinden.”

Hoewel hij de stamboom heeft afgerond, benadrukt Wilschut dat het werk in feite nooit klaar is. „Je ontdekt steeds weer nieuwe dingen.”

Wilschut bracht een beperkt aantal exemplaren over de stamboom op de markt. „Na een artikel erover in Royalty was die editie zo uitverkocht. Het boek voorziet in een behoefte. Daarom ga ik later dit jaar een grotere oplage laten drukken.”

Bastaardkinderen

De stamboom van de Nassaus laat Wilschut teruglopen tot Dudo graaf van Laurenburg graaf van Idstein, die in 1124 overleed. „Zijn zoon Rupert I bouwde circa in 1120 het Slot Nassau. Zo ontstaan de graven van Nassau.”

De familie is oud, maar heel oud is het geslacht niet, vindt Wilschut. „Er zijn families die kunnen aantonen dat zij afstammen van keizer Karel de Grote, in de 8e eeuw. Sommige gaan nog verder terug.”

Uit de stamboom van de Nassaus blijkt de enorme verwevenheid die er is tussen de Europese vorstenhuizen. „Ik heb een stamboomposter gemaakt waarop dat heel goed te zien is. Opvallend is dat er maar een klein aantal verbindingen van de Nassaus met de Franse vorsten is. Ik kan daar geen verklaring voor geven. Daarentegen zijn er erg veel banden tussen het Nederlandse vorstenhuis en de Duitse families, vooral met Pruisen.”

Wilschut somde niet alleen namen en jaartallen op, maar verrijkte zijn boek met honderden portretjes van de personen in kwestie. „De mensen gaan meer voor je leven. Ik vraag me bij veel portretten af hoe deze mensen als persoon zijn geweest. Je ziet door al de afbeeldingen op een rij veel gelijkenis in de familie. Zo zijn er twee schilderijen van de neven Christiaan (1616-1644) en Maurits (1621-1638) van Nassau Siegen, waarvan we niet weten wie wie is. Ze lijken sprekend op elkaar.”

Een opvallend thema in de stamboom vormen de bastaardkinderen. Het zijn er niet weinig. Willem van Oranje, prins Maurits en velen na hen hadden buitenechtelijke kinderen. Sommigen kregen een volwaardige plaats aan het hof met titels, opleiding en erfenis erbij. Anderen moesten het met veel minder doen, zo blijkt uit het boek. „Vroeger was dit een veel minder beladen thema”, concludeert Wilschut.

De genealoog nam alleen de Nassaubastaardkinderen op. „De buitenechtelijke kinderen van bijvoorbeeld prins Bernhard staan daarom niet in het boek.”

Laatste nazaat

Wilschut wijst ook op de laatste nazaten in rechte lijn van Willem van Oranje. „Stadhouder-koning Willem III was de laatste officiële nazaat van Willem van Oranje. Daarna is de lijn overgegaan naar de Friese tak van de Nassaus. Daar stamt koningin Beatrix van af. Via een bastaardkind is er echter nog een rechte lijn vanaf Willem van Oranje. Die tak loopt door naar Herbert John van Nassau. Hij is in 1969 overleden. Zijn dochters, Julie en Pamela Nassau, wonen in Engeland, met hen sterft ook deze lijn echter uit. Zij stammen in rechte lijn af van Willem Hendrik Nassau-Zuylestein, een zoon van de bastaardzoon van prins Frederik Hendrik, de zoon van Willem van Oranje.”

Nassaus trouwden regelmatig binnen de familie, vertelt Wilschut. „Zo huwde de Friese stadhouder Willem Lodewijk zijn volle nicht. En zes achterkleinkinderen van prins Maurits, de zoon van Willem van Oranje, trouwden allen een neef of nicht.”

Deze familiehuwelijken hadden soms negatieve gevolgen. „Was er een kind niet goed –dat gebeurde nogal eens–, dan verdween dat vaak in het klooster. Daarna hoorde men er niet veel meer over.”

Welke personen uit de stamboom spreken u in het bijzonder aan?

„Interessant vind ik Maaike Meu, oftewel Maria Louise, die van 1688 tot 1765 leefde en getrouwd was met Johan Willem Friso, de Friese stadhouder. Vanaf haar lopen lijnen naar alle regerende vorsten van Europa.

Wie me ook aanspreekt, is Jan VIII de Jongste van Nassau Siegen. Van hem bestaat een prachtig portret. Hij heeft een markant hoofd.” Jan VIII leefde van 1583-1638, was keizerlijk veldmaarschalk en is stamvader van de rooms-katholieke tak van de Nassaus.

Erg fascinerend blijft de positie van Willem van Oranje, vindt Wilschut. „Waarom heeft hij de Nederlanden willen verenigen? Wat was zijn drijfveer? Hij kwam uit Duitsland, waarom dan die betrokkenheid op ons land?”

Een andere pagina die opvalt in het dikke stamboomboek is die over Jan van Nassau (1536-1606), de broer van Willem van Oranje, en stadhouder van Gelderland. Deze calvinistische Nassau laat een groot nageslacht na: bij drie vrouwen krijgt hij tussen 1560 en 1602 25 kinderen. Wilschut: „Dat moeten goede huwelijken zijn geweest.”

Uit het boek blijk de grote betekenis die de Nassaus voor Nederland hebben gehad. Wilschut hoopt dat het nog lang zo zal blijven. „Ik ben blij dat Nederland een koninklijk huis heeft. Het is goed voor het land en er zit niet elke paar jaar een nieuw gezicht. Dat mag wat kosten.”

Mede n.a.v. ”Genealogie Van Nassau”, door ir. B. T. Wilschut; uitg. Kronieken, Amsterdam, 2009; ISBN 978 90 8860 005 0; 392 blz.; € 59,50.