Daarnaast was minderheidsaandeelhouder Swissair er vooral op gericht Sabena stelselmatig leeg te zuigen. Dat concludeert een Belgische kamercommissie donderdag in haar eindverslag over het Sabena-debacle.

De jarenlange politieke bemoeizucht met de nationale vliegende trots en de vele arbeidsconflicten worden in het rapport nauwelijks genoemd als factoren die leidden tot de ondergang en het verlies van 12.000 arbeidsplaatsen. Wel wijst de commissie met een beschuldigende vinger naar premier Verhofstadt en de Belgische minister van Overheidsbedrijven Daems.

De eerste zou de Kamer niet volledig hebben geïnformeerd over een omstreden akkoord met Swissair over een kapitaalinjectie van ruim 200 miljoen euro, die de Zwitsers uiteindelijk nooit uitvoerden, omdat zij zelf toen al het faillissement hadden aangevraagd. De commissie verbindt daaraan echter geen politieke conclusies.

Daems heeft zich volgens de Sabena-commissie op kosten van de overheid tijdens hoorzittingen in de Kamer laten bijstaan door een duur advocatenbureau en daarover tegen de Kamer gelogen. De christen-democratische oppositie dringt inmiddels aan op het vertrek van de liberale minister.

Daems zegt dat bij de hoorzittingen van de Kamercommissie ook vertegenwoordigers van de Swissair-curatoren in de zaal zaten. „Ik moest daarom wel erg goed weten wat ik kon zeggen, omdat we tegen hen een schadeclaim hebben ingediend”, aldus de minister. Hij zegt gewoon te zullen aanblijven tot aan de verkiezingen in mei.

Eerder deze week diende hij een definitieve claim van 2,4 miljard euro in tegen de beheerders van de failliete Swissair-boedel en de vroegere bestuurders van de maatschappij. Daarin is ook de schade meegenomen die Sabena leed door de gedwongen aankoop van 34 Airbus-toestellen, eind jaren negentig. In werkelijkheid had de Belgische maatschappij er maar zeventien nodig. De exacte schade als gevolg van de aankoop staat nog niet vast, maar het verlies bedraagt minstens enkele honderden miljoenen euro’s.

Swissair poetste jarenlang de boeken op, zowel in eigen huis als bij de dochterbedrijven, concludeerde vorige week het accountantsbureau Ernst&Young. De Zwitsers kregen halverwege de jaren negentig een minderheidsbelang van 49,9 procent in Sabena, maar hadden wel een meerderheid van stemmen.

Swissair werd in de jaren negentig binnengehaald, nadat een alliantie met Air France afketste en het Belgische koningshuis nauwe samenwerking met KLM tegenhield. Zowel koningshuis als politiek zagen Sabena jarenlang als een nationaal, vliegend uithangbord voor België. De overheid vulde door wanbeheer ontstane gaten in de begroting altijd aan, zolang de maatschappij maar in de lucht bleef.

In 1998 boekte Sabena voor de eerste en enige keer een nettowinst, hoewel later bleek dat de toenmalige Zwitserse Sabena-topman Reutlinger daarvoor ook enkele boekhoudkundige noodgrepen had uitgevoerd. Opmerkelijk genoeg blijft het jarenlange wanbeheer grotendeels buiten beschouwing en legt de Kamercommissie de schuld bijna in zijn geheel bij de Zwitsers. Ook is er geen sprake van enige verwijten richting personeel. Ook toen een faillissement nakend was, ging een rebellerende pilotenbond nog in staking. Volgens Sabena-topman Müller was dat de feitelijke nekslag voor Sabena.