De regering zal bovenal een oplossing moeten vinden voor de snel afnemende geldoverboekingen vanuit de diaspora uit het buitenland, wat volgens economen de belangrijkste oorzaak is van de huidige dramatische daling van de Armeense economie. De snelle groei de afgelopen jaren, in 2006 en 2007 met maar liefst 13 procent, was vooral het gevolg van het vele geld dat de op grote schaal in het buitenland werkende bevolking naar huis stuurde.Sinds de onafhankelijkheid van Armenië in 1991 is een kwart van de bevolking, ongeveer 1 miljoen inwoners, naar het buitenland getrokken om daar te gaan werken. In veel gevallen bleef hun familie in Armenië achter en leefde van het geld dat het geëmigreerde familielid met vaste regelmaat opstuurde. Ook zijn er nog eens vele honderdduizenden seizoensarbeiders die een gedeelte van het jaar in het buitenland werken. Naar schatting werkt 90 procent van deze gastarbeiders in Rusland, de overigen elders in Europa of in de VS.

Vooral in de hoofdstad Jerevan kom je voortdurend Armeniërs tegen die langere tijd in Rusland hebben gewerkt. Zij kennen Moskou vrijwel net zo goed als hun eigen hoofdstad, gebruiken het Russisch als voertaal en luisteren het liefst naar Russische muziek. „Het is goed toeven daar”, vertelt Gevorg terwijl er uit zijn oude autoradio-cassetterecorder Russische muziek schettert. „Ik heb jarenlang in Moskou gewerkt in de autobranche, had er meerdere garages en verdiende er heel goed. Vorig jaar ben ik naar Jerevan teruggekomen om voor mijn oude moeder te zorgen nadat mijn vader was overleden.

Het is hier veel lastiger om werk te vinden. Zo gauw zich de mogelijkheid voordoet, ga ik terug naar Rusland. Hoewel men wel zegt dat het daar nu minder goed gaat.”

Dankzij de jarenlange economische groei in Rusland namen de geldoverschrijvingen van de Armeense gastarbeiders naar hun moederland de afgelopen jaren met meer dan 25 procent per jaar toe. Deze niet eerder vertoonde cashflow in de Armeense economie leidde tot een enorme bouwhausse in het land. Sinds de wereldwijde kredietcrisis, die vooral de Russische economie heeft getroffen, is deze geldstroom echter in korte tijd met meer dan een derde afgenomen en is de bouwhausse abrupt tot stilstand gekomen. Ook de infrastructuur heeft zichtbaar te lijden onder de sterk afgenomen inkomsten in het land.

Tijdens een rondreis door Armenië valt direct het grote aantal onafgebouwde huizen op, zowel in de steden als op het platte-land. Ook het geld voor de wegen lijkt op. Vooral als je van de hoofdweg afgaat, moet je flink wat gaten en kuilen bedwingen voordat je je eindbestemming bereikt.

Je komt onderweg wel de nodige asfalteerders tegen, maar die lijken alle tijd te hebben. Niet zelden hangen ze wat rond aan de kant van de weg, rustig hun sigaretje rokend en kijkend naar de auto’s en vrachtwagens van voornamelijk Russische makelij die in het bergachtige landschap voorbij komen rijden.

Volgens groente- en fruitverkoper Levon werken deze Armeniërs zo langzaam omdat de regering bijna geen loon uitbetaalt. Volgens hem zijn Armeniërs doorgaans harde werkers, mits ze maar voldoende verdienen en de nodige vrijheid krijgen. „Daarom werken er bij ons zo veel in de handel, daar kun je pas echt verdienen. Ook in het buitenland vind je ons overal waar wordt gehandeld, kijk maar op de markten van Tbilisi en Moskou.”

Het valt inderdaad op hoe nadrukkelijk aanwezig de kleinschalige handel in Armenië is. Je ziet langs de kant van de wegen voortdurend handelaartjes die een keur aan waren aanbieden, uiteenlopend van jerrycans met benzine en motorolie tot voedsel en huishoudelijke hulpmiddelen. Ook zie je overal kleine restaurantjes waar je Armjanskikoffie kunt drinken.

In de landbouw is er eveneens op grote schaal klein ondernemerschap. En op de wegen, ook de grote, stuit je voortdurend op keuterboertjes met een aantal koeien of schapen, soms met hele kuddes.