Opmars van ‘uitgeroeid’ poliovirus
Alleen al dit jaar zijn 124 Nigeriaanse kinderen verlamd geraakt door een oude variant van het poliovirus, die jarenlang als uitgeroeid werd beschouwd. Dit zogenaamde polio 2-virus is in 2006 weer opgedoken door het gebruik van poliovaccins waarin verzwakte varianten van poliovirussen waren verwerkt.
In de vorige eeuw stelden wetenschappers zich ten doel dat de wereld in het jaar 2000 poliovrij zou zijn. Het is niet gelukt. Op dit moment komt polio nog veel voor in vier landen: Nigeria, India, Pakistan en Afghanistan. In sommige andere landen komt de ziekte nog zeer zeldzaam voor.De onthutsende ontdekking dat polio 2 opnieuw slachtoffers eiste in Nigeria werd reeds in 2006 gedaan. Destijds dachten wetenschappers van de Wereldgezondheidsorganisatie dat ze deze uitbraak makkelijk onder controle zouden krijgen, omdat het een verzwakt virus betrof. Niets is minder waar. Begin deze week werd bekend dat dit jaar reeds 124 kinderen verlamd zijn geraakt door polio 2. Vorig jaar waren dat er nog 62.
Polio 2 lijkt aan een opmars begonnen te zijn. Deze variant van polio duikt ook al op in buurlanden van Nigeria. In juli waarschuwde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat het virus ook buiten Afrika verspreid kan raken.
Tot 2003 kregen wereldwijd miljoenen kinderen een vaccin tegen polio. Dat was een oraal vaccin; de kinderen kregen enkele druppels in de mond toegediend. In het vaccin zaten verzwakte virussen van alle drie de bekende poliovirussen, polio 1, 2 en 3. Het gevolg was dat de kinderen polio kregen in een verzwakte vorm. Hun immuunsysteem reageerde op de ziekte en zo werden de kinderen immuun voor polio.
De WHO verklaarde in 1999 dat polio 2 uitgeroeid was. De toediening van het vaccin met drie virussen ging door tot 2003. Vanaf toen kregen kinderen alleen nog maar druppels toegediend waarin verzwakte virussen waren verwerkt van polio 1 en 3.
Het probleem, zo wordt achteraf vastgesteld, is dat in 1999 polio 2 niet uitgeroeid was. Het virus zat in verzwakte vorm immers nog in alle wereldwijd verspreide vaccins. Dat verzwakte virus bezorgde kinderen die het vaccin hadden gekregen immuniteit, maar niet nadat ze in eerste instantie een lichte vorm van polio gekregen hadden. Het polio 2-virus kwam via uitwerpselen van gevaccineerde kinderen terecht in drinkwater en zo bij kinderen die het vaccin niet hadden gekregen. Die kinderen liepen dus polio 2 op.
Het virus was slechts een verzwakte variant, maar gedurende enkele jaren die volgden, ontwikkelde deze verzwakte variant van het polio 2-virus zich weer tot een krachtige ziekteverwekker die juist nu sterk om zich heen kan grijpen, doordat de kinderen niet meer gevaccineerd zijn tegen dit poliotype.
Sinds 2006 worden kinderen weer gevaccineerd met alle drie de varianten van het poliovirus, maar de WHO slaagt er nog lang niet in alle bedreigde kinderen te bereiken.
In het Westen worden kinderen immuun gemaakt tegen polio door toediening van een veel duurdere injectie. Daarin zitten geen levende poliovirussen, maar dode, zodat via die injectie polio nooit verspreid kan worden. De reden dat die injectie niet in derdewereldlanden wordt gebruikt is dat het een veel duurdere en ingewikkelder vorm van immunisering is.