De oppositie in de Arbeiderspartij tegen samenwerking met Likud begon woensdag scheuren te vertonen. Veteraan politicus Shimon Peres zei dat hij niet tegen een kabinet van nationale eenheid is als het „een coalitie van vrede” wordt. Zijn partijgenoot Binyamin Ben-Eliezer zei dat er zaken zijn om met Likud over te praten.

De Arbeiderspartij trad in 2001 toe tot een kabinet van nationale eenheid onder Sharon. Na twintig maanden, in oktober vorig jaar, liep de samenwerking spaak omdat de Arbeiderspartij vond dat er te veel geld werd uitgetrokken voor de Joodse nederzettingen in de Gazastrook en op de Westelijke Jordaanoever. Vervroegde verkiezingen waren het gevolg van die crisis. Critici van die samenwerking zeggen dat de Arbeiderspartij onder Sharon te weinig invloed had en dat het stemmenverlies daarvan een gevolg is. De Arbeiderspartij viel tijdens de verkiezingen dinsdag terug van 26 naar 19 zetels.

De leider van Shinui, Tommy Lapid, lijkt ook verscheidene gedachten te hebben. Hij stelde in zijn verkiezingscampagne niet mee te willen doen aan een coalitie waarin ultraorthodoxe partijen zitting hebben. Woensdag echter liet de oud-journalist weten een uitzondering te maken in geval van een noodsituatie door een oorlog in Irak. De Shinui-partij, die zich tussen links en rechts bevindt, won vijftien zetels en werd daarmee de derde partij van het land.

Sharon heeft 28 dagen om een kabinet te vormen, nadat hij daartoe door president Katsav wordt aangewezen. Deze periode kan nog met veertien dagen worden verlengd. Sharon zal in die tijd proberen de oppositie in de Arbeiderspartij tegen samenwerking te breken. Hij sloot zelfs de mogelijkheid van nieuwe verkiezingen niet uit als een kabinet van Likud met de rechtse religieuze partijen als enige optie overblijft.

Sharon kan makkelijk een coalitie vormen die steunt op de rechtse en de ultraorthodoxe partijen. Zo’n coalitie maakt „pijnlijke concessies” tegenover de Palestijnen, waarover Sharon sprak, onmogelijk. De spirituele leider van de Shas-partij, rabbijn Ovadia Yosef, wil geen ontmanteling van Joodse nederzettingen. Ook de ultrarechtse Nationale Unie van Avigdor Lieberman en Benny Elon zal de handen van Sharon op het gebied van een vredesproces binden.

Sharon vreest dat zo’n kabinet zal leiden tot een aanvaring met de VS. Daarmee zullen ook de 4 miljard dollar aan Amerikaanse defensiehulp en 8 miljard dollar aan leningen in gevaar komen. De VS willen uitvoering van de zogenaamde routebeschrijving, zoals het vredesplan van het kwartet (de VS, de Europese Unie, Rusland en de VN) wel genoemd wordt. Het plan houdt hervormingen in van de Palestijnse Autoriteit, een terugtrekking van het Israëlische leger naar posities van voor de intifada die eind september 2000 uitbrak en een bevriezing van de uitbreiding van Joodse nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook.

Als Arbeiderspartij en Shinui buiten de coalitie blijven, kan Sharon een centrumrechts kabinet zonder de Nationale Unie proberen te vormen met de ultraorthodoxe partijen. Er bestaat ook een mogelijkheid een coalitie te vormen met Shinui en zonder de ultraorthodoxen, maar met de Nationaal Religieuze Partij.

De verkiezingen betekenden een nederlaag voor het vredeskamp. Meretz verloor vier van de tien zetels die de partij in 1999 won. Meretz-leider Yossi Sarid, door zijn partijgenoot Yossi Beilin getypeerd als ”het symbool van links”, treedt af als partijleider. Een commentator van radio Kol Yisrael gaf als verklaring dat het Israëlische electoraat meer dan genoeg heeft van de Palestijnse leider Yasser Arafat. Het kiezerspubliek straft partijen af die meer concessies aan hem willen doen. Een van de grootste fouten van Mitzna was volgens de commentator dat de leider van de Arbeiderspartij verklaarde met Arafat te willen onderhandelen na een golf van geweld van meer dan twee jaar.

Het dagblad Ha’aretz schreef woensdag dat de verkiezingscampagne de kiezer voor twee diametraal tegenovergestelde keuzen plaatste. Likud stelt voor aan „de gebieden” (de Westoever en de Gazastrook) vast te houden, de Palestijnse Autoriteit als een vijand af te schilderen en een militaire oplossing voor het conflict te zoeken. De Arbeiderspartij heeft een tegenovergesteld programma, namelijk hervatting van de vredesonderhandelingen met de Palestijnen om het conflict op te lossen. Ha’aretz voorspelt dat er vanuit verschillende richtingen enorme druk op de Arbeiderspartij uitgeoefend zal worden om compromissen te sluiten over haar principes en deel te nemen aan een regering met Sharon. De krant geeft de Arbeiderspartij het advies vast te houden aan de uitgangspunten. De krant Yediot Ahronot schrijft dat de winst van rechts de weg openlaat voor Likud om de politiek van radicaal rechts uit te voeren, inclusief het verbannen of doden van Arafat. Maar in plaats van zich te haasten een dergelijk kabinet op te richten, rent het leiderschap van Likud naar een verslagen Arbeiderspartij om die „bijna te smeken zich bij hen te voegen.” De krant suggereert dat Likud mogelijk bang is voor de resultaten van zijn eigen politiek.

De opkomst bij de verkiezingen was 68,5 procent. Dat is het laagste percentage in de geschiedenis van het land. Avraham Diskin, die een onderzoek hield naar de opkomst voor het Centrale Comité voor de Verkiezingen, stelde: „Het publiek is de politici beu.” De opkomst onder de Israëlische Arabieren was iets hoger. De drie Arabische partijen zijn goed voor negen zetels.

De definitieve uitslagen van de parlementsverkiezingen zullen vanavond bekend zijn, maar gisteren waren bijna alle stemmen geteld.