Saakasjvili lijkt als een fenix uit zijn as herrezen
Bij het Georgische parlement in hartje centrum Tbilisi hangen de Georgische en de Europese vlag broederlijk naast elkaar. Daarvoor hangt een enorm spandoek met de tekst ”People for Saakashivili’s resignation”, zowel in de Georgische als in de Engelse taal. Hier kwamen tot voor kort dagelijks leden van de oppositie bijeen om te demonstreren tegen hun president.
Ook stond de weg die voor het parlement ligt –de Roestavelli Avenue, de hoofdstraat van de Georgische hoofdstad– vol met geïmproviseerde gevangeniscellen. Volgens de oppositie symboliseerden deze het autoritaire bewind van Saakasjvili en zou ze de cellen pas weghalen op het moment dat de president zou aftreden. Hierdoor was deze verkeersader maandenlang voor het verkeer afgesloten met de nodige problemen van dien, zoals het tijdelijk sluiten van menige winkel en instelling.Onlangs heeft de oppositie aangekondigd vanwege het zomerreces haar acties tijdelijk te staken en is er ook een einde gekomen aan de ruim drie maanden durende cellenblokkade op de Roestavelli Avenue. Tegelijkertijd zijn de laatste cellen bij het nieuwe presidentieel paleis van Saakasjvili verdwenen. Deze sterk op de Reichstag lijkende, ver boven de stad uitstekende en heel veel geld kostende kolos is overigens voor veel oppositieleden het symbool van Saakasjvili’s grootheidswaanzin.
Opgegeven
Hoewel de oppositie benadrukt dat ze na de zomer haar acties zal hervatten, zijn de meeste analisten het erover eens dat de oppositie feitelijk de strijd heeft opgegeven. Ondanks de grote ontevredenheid onder de Georgische bevolking lijkt het er nu op dat Saakasjvili zijn tweede termijn als president tot 2013 helemaal tot het einde zal kunnen uitzitten.
Voor mensen als taalkundige Gia is dit geen verrassing. Net als veel andere Georgiërs meent hij dat de oppositie geen serieuze kandidaten heeft voor het Georgische presidentschap. Ook van de drie belangrijkste oppositieleiders, Nino Boerdjzanadze, Levan Gachechiladze en Irakli Alasania, valt volgens hem weinig te verwachten. „Maar laat ik duidelijk zijn: ook Misja (voornaam Saakasjvili, koosnaampje uit de tijd van de Rozenrevolutie, red.) heeft voor mij volledig afgedaan. Door zijn onbezonnen aanval op Zuid-Ossetië vorig jaar zijn wij dat gebied nu definitief kwijt, net als Abchazië. Ook bleek dat zijn vriendschap met Amerika en Europa ons helemaal niets heeft opgeleverd: ze lieten ons allemaal maar mooi in de steek.”
Volgens Gia moet Georgië hieruit zijn conclusies trekken. „We moeten al onze pogingen om tot de Europese Unie en de NAVO toe te willen treden, per direct staken. Wij zijn immers geen westers land, maar een Kaukasisch land met zijn eigen tradities en regels. Misja is dan misschien door zijn opleiding wel Europeaan en zelfs Amerikaan, maar wij gewone Georgiërs zullen nooit Europeanen worden.” Op de vraag wie Gia dan het liefst wel als president van zijn land zou willen zien, is het verrassende antwoord: „Sandra Roelofs (de Nederlandse presidentsvrouw, red.). Zij staat boven alle partijen. Bovendien is zij een echte Georgische patriot en doet veel liefdadigheidswerk voor ons volk.”
Het is opvallend hoe vaak er in Georgië positief wordt gesproken over de presidentsvrouw, terwijl Saakasjvili zelf nog maar op weinig steun kan rekenen. Hoe anders was dit in november 2003, toen hij als leider van de rozenrevolutie het corrupte regime van president Eduard Sjevardnadze ten val bracht. In de daarop volgende presidentsverkiezingen begin 2004 stemde maar liefst 96 procent op Michail Saakasjvili, de verwachtingen waren dus irreëel hoog. Saakasjvili beloofde toen de corruptie te bestrijden en de economische groei te bevorderen door het invoeren van een vrijemarkteconomie met veel vrijheid voor ondernemingen en een lage belastingdruk. Ook zei hij ernaar te streven om nog tijdens zijn presidentschap de Georgische soevereine macht over de afvallige deelrepublieken Abchazië en Zuid-Ossetië te zullen herstellen.
Uitgebreide bevoegdheden
Om dergelijk ingrijpende maatregelen met succes uit te kunnen voeren, was volgens hem een sterk presidentschap nodig met uitgebreide bevoegdheden. Vriend en vijand zijn het ermee eens dat Saakasjvili deze aanvankelijk vooral heeft gebruikt om met succes de corruptie te bestrijden en een gezonde economische basis in te voeren. Op de corruptie-index van Transparancy International maakte Georgië onder Saakasjvili grote sprongen vooruit, terwijl ook de economische groei en de buitenlandse investeringen door zijn hervormingen snel toenamen.
Tegelijkertijd bleek dat Saakasvjili zijn bijna onbegrensde macht steeds vaker gebruikte om autoritair op te treden; hij had toenemende moeite met in- en tegenspraak. Een dieptepunt vormden de door de oppositie georganiseerde demonstraties tegen zijn bewind in november 2007, die hij door de politie met grof geweld uit elkaar liet slaan.
Hoewel hij daarna beterschap aan de democratie beloofde, vertoonden ook de door Saakasjvili gewonnen presidentsverkiezingen van januari 2008 weer de nodige onregelmatigheden.
Vervolgens viel hij in augustus van dat jaar, nu dus precies een jaar geleden, Zuid-Ossetië binnen waarmee hij zijn land in een heuse oorlog met het grote buurland Rusland bracht ten koste van honderden dodelijke slachtoffers. Veel Georgiërs, inclusief loyale aanhangers, beschouwen dit als een onvergeeflijke fout, want hierdoor zijn zowel de kans op terugkeer van afvallige deelrepublieken als de kans op het NAVO-lidmaatschap definitief verloren gegaan.
Toch heeft de oppositie deze onvrede onder de bevolking niet in klinkende munt om kunnen zetten. Wellicht dat behalve veel Georgiërs ook de VS –van alle buitenlandse naties het meest bevriend met Georgië en het meest invloedrijk– weinig verbeteringen verwachten van een oppositieleider in de rol van president. Bestonden er aanvankelijk nog de nodige twijfels over de Amerikaanse steun aan Saakasjvili, na het recente bezoek van vicepresident Joe Biden is duidelijk geworden dat wat betreft Washington Saakasjvili zijn tweede ambtstermijn toch mag uitzitten, mits hij zich voortaan echt koest houdt en meer zijn best doet zich aan de democratische spelregels te houden. Uiteraard heeft de Georgische president dit plechtig beloofd.