Sharon favoriet verkiezingen Israël
Een dag voor de verkiezingen in Israël van de zestiende Knesset is het al duidelijk wat de uitkomst zal zijn: Likud-leider Ariël Sharon blijft premier, Amram Mitzna van de Arbeiderspartij is de verliezer en Tommy Lapid van de Shinui de grote winnaar.
Maar wat wel spannend blijft, is welke coalitie Sharon na dinsdag zal vormen. Deze zal afhangen van de machtsverhoudingen tussen links en rechts en van de hoeveelheid zetels die de kleinere partijen weten te veroveren.
Het creëren van een stabiel samenwerkingsverband zal geen gemakkelijke taak worden voor Sharon. Arbeiderspartij-leider Mitzna heeft gezegd onder geen beding zitting te willen nemen in een kabinet van nationale eenheid onder Sharon. Shinui-leider Lapid heeft de kiezers beloofd niet mee te zullen doen aan een coalitie met de religieuze partijen.
Het lijkt op dit moment dan ook het waarschijnlijkst dat Sharon een coalitie zal gaan vormen van kleine rechts-extreme en ultrareligieuze partijen. Deze coalitie gaat steunen op een meerderheid van circa 64 zetels in het 120 hoofden tellende parlement. Een dergelijke coalitie biedt kleine partijen mogelijkheden om van Sharon belangrijke concessies af te dwingen. Sharon zal ook verhinderd worden het vredesproces met de Palestijnen te hervatten.
Kopstukken in de Likud vrezen dat Sharon er niet in zal slagen een stabiele coalitie te vormen en dat de Israëliërs snel weer naar de stembus moeten. De slogan waarmee de Likud de laatste dagen kiezers probeert te trekken luidt: „Een sterke Likud of nieuwe verkiezingen.” Een grote Likud zou nieuwe verkiezingen voorlopig onnodig maken, aldus de Likud-bonzen, zonder daarvoor bewijs te leveren.
De verkiezingen vinden plaats in een sombere periode. De economische recessie is de ergste in 35 jaar, de werkloosheid is gestegen tot meer dan 10 procent, de nationale munt van Israël -de sjekel- verliest aan waarde, de internationale kritiek op Israël is groot en de Likud wordt geplaagd door corruptieschandalen. Dat Sharon ondanks dit alles toch wordt herkozen, toont dat de Israëliërs ernstig bezorgd zijn over hun persoonlijke veiligheid. Ze geloven blijkbaar dat Sharon in staat zal zijn de veiligheid te herstellen.
Deze verkiezingsstrijd is in vergelijking met vorige campagnes rustig. De strijd wordt vooral uitgevochten in de media, waar partijactivisten het publiek van hun politieke gelijk proberen te overtuigen. Op de Jeruzalemse stadsbussen staat de naam van Sharon en de Likud in grote letters en hier en daar zijn schuttingen beplakt met foto’s van politici die betere tijden beloven. Politici trekken door het land om handen te schudden en de aandacht van de media te trekken. Maar de activisten op de kruispunten die spandoeken vasthouden of pamfletten en bumperstickers uitdelen en verhitte discussies op straat voeren, ontbreken dit jaar vrijwel geheel.
Behalve veiligheid -of beter het gebrek daaraan- zijn er enkele andere thema’s in de verkiezingsstrijd. De Shinui dankt haar grote steun aan de irritatie over de buitenproportionele macht van de religieuze partijen. Deze partijen kunnen de grootste partijen aan een coalitiemeerderheid helpen. Religieuze instituten ontvangen veel overheidsgeld en voor studenten van de talmoedscholen bestaat de mogelijkheid onder de dienstplicht uit te komen. Het belangrijkste doel van de Shinui is een regering zonder religieuze partijen te vormen, een eind te maken aan de geldstroom naar de orthodox-Joodse instellingen, iedereen te laten dienen in het leger en openbaar vervoer op de sabbat mogelijk te maken.
De orthodox-Joodse partijen willen precies het omgekeerde: een sterkere invloed van de Joodse religie op de samenleving. De ultraorthodoxe Shas probeert stemmen te winnen door de vreemdelingenhaat aan te wakkeren. De partij stelt dat er zich te veel heidenen in Israël vestigen. In een televisiespotje waarschuwde Shas tegen de invloed van niet-Joden door beelden van een christelijke doopdienst in de Jordaan af te wisselen met beelden over antisemitisme. Shas en een andere sefardisch-orthodoxe partij, Ahavat Israël, delen via de telefoon een zegen uit aan degenen die beloven op deze partijen te stemmen.
De Arabische partijen willen dat er een eind wordt gemaakt aan de achterstelling van de Arabische sector en streven de oprichting van een Palestijnse staat naast Israël na. Het ”Volkscomité voor de boycot van de verkiezingen” heeft de Israëlische Arabieren ertoe opgeroepen dinsdag thuis te blijven. Maar uit opiniepeilingen blijkt dat 70 tot 80 procent van de Israëlische Arabieren van plan is te gaan stemmen. Een hoge opkomst onder de Arabieren kan de winst van de rechtse en de religieuze partijen beperken. Ongeveer eenvijfde deel van de Israëlische bevolking is Arabisch.