Het leven van Martin Hengel is veelbewogen geweest. Aanvankelijk leek het er niet op dat een wetenschappelijke carrière voor hem was weggelegd. Op 16-jarige leeftijd werd hij aan het einde van de Tweede Wereldoorlog onder de wapens geroepen, iets wat hem levenslang grote ergernis gegeven heeft.Na de oorlog ging Hengel studeren. Al snel echter moest hij zijn studie afbreken. Zijn vader, eigenaar van een textielfabriek, riep hem naar huis. Een broer die de zaak zou runnen, kon dit niet aan. De taak kwam op Hengels schouders te liggen. Tien jaar lang heeft hij zich op een adequate manier van deze taak gekweten. Maar zijn hart lag bij de theologie.

Hij pikte de studie weer op. Niet dat deze helemaal stil was komen te liggen. De jonge Martin Hengel had regelmatig de universiteitsbibliotheken bezocht om daar stapels boeken te halen. In de nachtelijke uren nam hij ze door. Zo kon hij de draad weer opnemen. Hij schreef op vrij late leeftijd (als het om een academische carrière gaat) zijn eerste studies: een boek over de zeloten in de eerste eeuw na Christus. Zijn hoofdwerk schreef hij in 1974: ”Judentum und Hellenismus.” In dit boek laat hij zien dat het Hellenisme het Jodendom al ver voor Christus diepgaand beïnvloed heeft, tot in Palestina toe, en dat deze beïnvloeding vruchtbaar geweest is. Dit gegeven was van belang omdat dit de these weerlegt waar geleerden al tientallen jaren vanuit gingen: dat het Griekse denken kort na Christus van invloed geweest zou zijn op de pasgeboren kerk en dat door die invloed het christelijke belijden van Jezus’ Heer-zijn ontstaan zou zijn. Zo heeft Hengel de weg gebaand voor de erkenning dat de vroegchristelijke belijdenis al in Palestina geboren werd, in de vroege christelijke gemeente en niet pas later. Deze belijdenis gaat uiteindelijk op de prediking van Christus Zelf terug.

Hengel was een eminent historicus die op zoek was naar de historische waarheid van de Schrift. Van daaruit bestreed hij de radicale Bijbelkritiek. Ooit zei hij: „De liberale godgeleerden paren een kritische arrogantie aan historische ignorantie (Ignoranz – onkunde). Hij bezat de gave anderen aan te zetten tot studie. Van hem ging een belangrijke impuls uit voor de serie ”Wissenschaftliche Untersuchungen zum Neuen Testament”, waarin tientallen vaak heel goede studies verschenen. Martin Hengel was niet alleen een groot geleerde, hij was ook een diepgelovig man. Hij had oog voor de kleine en grote menselijke noden en waar hij kon, liet hij niet na zijn invloed aan te wenden om te helpen. De oorlog liet zijn sporen na. Het lot van het Joodse volk heeft hij zich zijn leven lang aangetrokken en als weinig anderen heeft hij zijn best gedaan om de betrekkingen tussen de Duitse universitaire wereld en Joodse geleerden op het gebied van Judaïca en Nieuwe Testament te bevorderen. Zo heeft hij ervoor gezorgd dat een eminent geleerde als Günther Zuntz na de oorlog weer voor het eerst naar Duitsland kwam. Hij nodigde hem bij hem thuis uit om enkele avonden college te geven aan studenten. Zij waren verrukt over hetgeen deze geleerde hen meegaf. Een diepe vriendschap ontsprong eraan.

De keren dat mijn vrouw en ik hem en zijn vrouw bezochten, besloot hij ons leerzame en ook gezellige samenzijn met een kort gebed. Daarbij was hij bescheiden en hield rekening met de broosheid van het leven.

„Als God me de kracht geeft, hoop ik nog dit en dat af te ronden”, was één van zijn gezegden. Het moet hem veel vreugde gegeven hebben dat hij kort voor zijn dood de laatste correcties aan kon brengen aan deel zeven van zijn Kleine Schriften (het verzamelde werk van kleinere geschriften en artikelen).