Onder anderen de Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Fischer, zei dat Rumsfeld maar even „moest dimmen.” De Franse minister van Financiën, Francis Mer, zei „zeer geërgerd” te zijn. „Ik wil iedereen eraan herinneren dat dit ’oude Europa’ veerkracht heeft en terug kan stoten”, zei hij. „Als u eens wist wat ik tegen hem zou willen zeggen, tegen meneer Rumsfeld…”, zei milieuminister Roselyne Bachelot. Zij maakte haar zin niet af. Het woord dat zij in gedachten had was te erg om voor de radio uit te spreken, aldus Bachelot.

Intussen wijzen steeds meer landen een spoedige aanval op Irak af. De Verenigde Staten zeggen echter dat ze niet bang zijn om geïsoleerd te raken in hun wens Irak met militaire middelen aan te pakken. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Powell, liet donderdag weten dat Washington zich geen zorgen hoeft te maken dat het er alleen voor zal staan. Hij zei dat er al voldoende landen zijn die hebben aangegeven dat ze een bijdrage zullen leveren aan een oorlog tegen Bagdad. Of de VS daarvoor een nieuwe VN-resolutie zullen afwachten, is nog een „open vraag”, aldus de bewindsman.

Na Duitsland en Frankrijk benadrukten donderdag Rusland en China opnieuw dat er nu geen noodzaak lijkt te zijn Irak aan te vallen. De Russische president Poetin verklaarde donderdag dat het verslag dat de wapeninspecteurs van de VN op 27 januari uitbrengen aan de Veiligheidsraad bepalend moet zijn voor de actie tegen Irak. Waarnemers verwachten dat de inspecteurs niet met harde feiten komen over de massavernietigingswapens van Irak. Poetins minister van Buitenlandse Zaken Ivanov was veel duidelijker in zijn uitspraken. Volgens hem is er nu geen reden om militair geweld te gebruiken tegen Irak, omdat er onvoldoende bewijs is gevonden dat het land massavernietigingswapens verbergt. Rusland is permanent lid van de VN-Veiligheidsraad met een vetorecht.

Van de grotere Europese landen is Groot-Brittannië het enige dat de VS onomwonden steunt. Maar ook de Britse minister van Buitenlandse Zaken, Jack Straw, stelde zich enkele weken geleden op het standpunt dat er geen aanval zonder steun van de VN mocht komen. De meeste andere landen nemen een afwachtende tot negatieve houding aan.

Spanje sprak zich donderdag min of meer uit voor een oorlog tegen Irak, als het land nalaat de VN-resolutie 1441 uit te voeren. De Spaanse minister van Buitenlandse Zaken, Palacio, kondigde aan dat de VS militaire bases in Spanje kunnen gebruiken bij een mogelijke aanval op Irak.

Of er een tweede VN-resolutie komt om een militaire actie goed te keuren, is onduidelijk. De VS hebben tot nu toe gezegd dat dit onnodig is. Resolutie 1441 zou volgens Washington al voldoende zijn. Woordvoerder Fleischer van het Witte Huis verklaarde donderdag echter dat „een tweede resolutie mogelijk” is.

Volgens diplomaten bij de Verenigde Naties zinnen de VS op een list om alle onenigheid te omzeilen en ook zonder een tweede resolutie toch een soort goedkeuring van de Veiligheidsraad te krijgen voor een aanval op Irak. Washington zou de leden van de raad de vraag willen voorleggen of Irak de verordeningen van resolutie 1441 volledig heeft uitgevoerd. De VS zouden het ontkennende antwoord op deze vraag kunnen opvatten als een mandaat voor militaire actie tegen het land. Resolutie 1441 dreigt Irak met „ernstige gevolgen” als het zich niet geheel voegt naar de eisen van de VN.

De positie van de NAVO is te midden van deze verwarring niet duidelijk. Secretaris-generaal Robertson van het bondgenootschap liet donderdag weten dat er in zijn organisatie geen diepgaande onenigheid bestond. Hij zei er niet aan te twijfelen dat de NAVO de VS steun zal verlenen en zeker klaar zal staan om bondgenoot Turkije, dat aan Irak grenst, bij te staan.

Maar woensdag zouden de leden van de NAVO volgens bronnen geen overeenstemming hebben weten te bereiken over de vraag of er aan de VS steun zal worden verleend. Een aantal landen zou het verslag van de VN-Veiligheidsraad van de inspecteurs willen afwachten.

Turkije probeert intussen ook een steentje bij te dragen aan het voorkomen van een oorlog. In Istanbul kwamen donderdag de leiders van verscheidene landen in het Midden-Oosten bij elkaar om de crisis te bespreken. Volgens deskundigen zullen de leiders Irak nogmaals vragen om te ontwapenen, maar geen oproep aan Saddam Hussein doen om op te stappen.

Een grote groep medici heeft donderdag de Britse premier Blair gevraagd rekening te houden met de ernstige humanitaire consequenties van een oorlog tegen Irak. In een open brief in de Britse medische tijdschriften The Lancet en het British Medical Journal waarschuwen 550 medewerkers, studenten en afgestudeerden van een Londense medische opleiding, dat honderdduizenden door een oorlog om het leven zullen komen of gewond zullen raken. Dat zullen vooral burgerslachtoffers zijn, vrezen de schrijvers van de brief.