Charmeoffensief
Twee zaken beloofde Obama het Amerikaanse volk, in zijn aanloop naar het Witte Huis: ”Hope and change”. Van dat laatste, verandering, heeft hij intussen behoorlijk werk gemaakt. Ook het bezoek dat de president dezer dagen brengt aan het Kremlin staat in dat teken. Is er sprake van een nieuwe lente waarin de sterk onderkoelde verhoudingen tussen Oost en West weer wat normaliseren?
Eén zwaluw maakt nog geen zomer, maar andersom wordt het geen zomer zonder dat zwaluwen zich laten zien. De ontmoeting tussen Obama en zijn Russische ambtsgenoot Medvedev mag gerust een charmeoffensief worden genoemd. Niet alsof er gisteren plots historische doorbraken bereikt zijn, maar het gesprek was toch meer dan een gezellig onderonsje. Overigens is een goede sfeer bij zo’n gesprek een belangrijke randvoorwaarde.Voor een echte ”change” heb je twee partijen nodig. Maar de laatste jaren groeiden Oost en West juist uit elkaar. Amerika bouwde aan een raketschild dat strekt tot in de achtertuin van Rusland. Van tijd tot tijd schopte het Kremlin tegen het zere been van de Verenigde Staten door Iran in bescherming te nemen. In februari las Poetin Amerika nog de les over de kredietcrisis.
Een dieptepunt in de verhouding was de ruzie rond het op de VS georiënteerde Georgië, vorige zomer. De term Koude Oorlog viel weer in de media. Nog maar een paar maanden geleden uitte Moskou krasse taal richting Washington: Amerikaanse hulp aan Georgië zou „bijzonder gevaarlijk” zijn. Sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie is de situatie niet eerder zo gespannen geweest.
Vanuit dat perspectief bezien is de ontmoeting tussen Obama en Medvedev van groot belang. Omdat er in beide landen recent een machtswisseling was, beginnen de twee met een schone lei. Een ander voordeel is dat Obama inderdaad de afgelopen maanden bewezen heeft dat hij bereid is een andere koers te varen dan zijn voorganger Bush. Zijn toenadering tot Cuba zal hem nu ook wel van pas komen.
Het meest in het oog springende resultaat is de afspraak om het kernwapenarsenaal met ongeveer een kwart te verminderen. Obama heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij de wapenwedloop wil omkeren, en dit is zijn eerste stap in die richting. Hij beschouwt dit succes ook als een belangrijke zet in het schaakspel met Noord-Korea en Iran, landen waar Obama nog geen onderonsjes mee heeft.
Het is de vraag of de Amerikaanse president op dit punt niet wat te naïef is. Het is positief dat de gesprekken met Medvedev en Poetin in goede harmonie verlopen zijn, want niemand is gebaat bij een verdere verdieping van de kloof tussen Oost en West. Maar om te bereiken dat Teheran en Pyongyang hun atoombunkers sluiten, is meer nodig. Een kernwapenvrije wereld is een utopie, nu kennis voor het maken van deze vreselijke wapens in handen is van regimes waar je geen goede afspraken mee kunt maken.
Dat is een mooi agendapunt voor een volgend overleg tussen de twee: hoe oefen je voldoende druk uit op schurkenstaten? Anders blijft het een ”change” zonder ”hope”.