Dat besliste de regering afgelopen week, terwijl duizenden dorpelingen al jaren eisen dat de sluizen het hele jaar open worden gezet. Het overheidsonderzoek dat naar de mening van de Thai in de straat moest peilen, ligt fel onder vuur, terwijl de Thaise regering zelf wordt beschuldigd van het schenden van de grondwet in dit stilaan historische dossier. De dam levert sinds 1994 136 megawatt elektriciteit, maar genereerde minstens evenveel kopzorgen voor elke regeringsploeg.

Doordat het visbestand sterk terugliep werden duizenden vissers en anderen die van de visvangst leefden, beroofd van hun basisinkomen. Zo’n 20.000 lokale inwoners ondervonden en ondervinden hinder van de dam en gaan regelmatig de straat op.

Toen hij de Thaise hoofdstad aandeed, ontmoette de Thaise premier, Thaksin Shinawatra, voor het oog van de camera’s de demonstranten en had hij een gesprek met hen. Daarna bezocht hij de streek van de dam zelf. Op beide plaatsen presenteerde de premier zich als de nationale leider die wil luisteren naar de grieven van zijn bevolking. Thaksin gaf daarop opdracht voor een onderzoek en kreeg zijn zin: 41 procent van de dorpelingen -volgens de organisatoren het grootste deel van de respondenten- sprak zich uit voor het regeringsstandpunt: de dam moet slechts vier maanden per jaar openstaan.

Maar toen de regering vorige week woensdag aankondigde dat die beslissing definitief is, was het hek van de dam. Volgens de Assemblee van de Armen, een nationale charitatieve organisatie, werden de ondervraagden bij het onderzoek „gemanipuleerd.” De organisatie wijst op de studie die de Ubon Ratchathani-universiteit deed - nota bene ook met overheidsgeld betaald. Die stelt dat de sluizen vijf jaar lang elf maanden per jaar open moeten blijven om de natuur in en rond het rivierbekken en de dam de kans te geven zich te herstellen. Volgens de onderzoekers levert dat zelfs geen problemen op in de energievoorziening.

Het feit dat de Nationale Mensenrechtencommissie onlangs oordeelde dat de overheid de grondwettelijke rechten van de bevolking schendt door geen rekening te houden met haar oordeel, gaf de kwestie opeens een veel grotere dimensie. En sinds verleden week woensdag beheerst het onderwerp ook de publieke opinie. Persdiensten draaien op volle toeren en kranten spuwen vernietigende commentaren. De grondwet is dan ook een gevoelige zaak: in vijftig jaar tijd hebben de Thai er zestien verschillende gehad, maar geen enkele behalve de huidige onderschreef het grondrecht dat de bevolking een rol mag en moet spelen in ontwikkelingskwesties. De huidige grondwet, van 1997, heet daarom de Volksgrondwet.

„De moed van de mensenrechtencommissie moet worden toegejuicht”, schrijft Sanitsuda Ekachai in de Bangkok Post. Volgens de commentator bepaalt de grondwet dat „de civiele samenleving zowel op nationaal als op lokaal niveau een gelegitimeerde speler is in nieuwe beleidskwesties en een vinger in de pap moet hebben waar het natuurlijke rijkdommen betreft.”

„Maar „het is duidelijk dat de overheid niet gelooft in enkele artikelen van de grondwet”, verklaart Prasittiporn Kan-Onsri van de Assemblee van de Armen in een persbericht.

De regering houdt voorlopig vast aan haar beslissing „in het belang is van de meerderheid. Dorpelingen hebben andere noden. Ik heb deze beslissing genomen om hun tegemoet te komen”, verklaarde Thaksin. Volgens waarnemers kan deze vasthoudendheid de regering als een boemerang in het gezicht vliegen. „Meer en meer mensen van de middenklasse sympathiseren met de armen die door de dam worden getroffen”, zegt Banton Ondan, een socioloog. De komende dagen kan Thaksin een aantal demonstraties tegemoetzien.