In Groot-Brittannië is donderdag de traditionele verkiezingsdag. Net als Nederland, hebben Engeland en Schotland een protestantse traditie met een sterk gereformeerde invloed. Anders dan in rooms-katholieke en sommige lutherse landen was het hier nooit de vraag of men op zondag algemene verkiezingen zou houden.

Maar met de ontkerkelijking verdwijnt ook het gevoel voor de zondagsrust. Het straatbeeld in een doorsnee Britse stad wordt nu ook op zondag overheerst door winkelend publiek. Eind vorig jaar startte de regering een consultatie over verbetering van de opkomst bij verkiezingen. Onderdeel daarvan is het idee van stemmen in het weekeinde, dus op zaterdag en zondag. Eind volgende week wordt de reactieronde afgesloten.

De motivering voor het ”weekend voting” is meer mensen naar de stembus te krijgen. Op de traditionele stemdag in Groot-Brittannië is de opkomst laag. Bij de laatste algemene verkiezingen, in 2001, kwam slechts 59 procent opdagen en voor de lokale stembus meldde zich maar 33 procent. Bij de Europese verkiezingen ging zelfs nog geen kwart van het electoraat in de benen. De regering-Blair hoopt dat dit op zaterdag en zondag beter uitvalt.

Omdat de meeste mensen in het weekeinde meer vrije tijd hebben, hebben ze ook „meer gelegenheid om naar de stembus te komen”, zegt de regering in het consultatiedocument. „Voor de verkiezing van het Europees Parlement zou het zelfs betekenen dat die gelijkvalt met de dag waarop de meeste andere landen stemmen.” Om de „godsdienstige praktijk” van de Joodse en de christelijke gemeenschap niet te dwarsbomen, moeten de verkiezingen in het weekeinde altijd over de zaterdag en de zondag worden gespreid.

Onderminister van Binnenlandse Zaken Yvette Cooper benadert het in een toelichting meer vanuit de menselijke kant. „Als je kinderen hebt en moet werken, kan het een enorm gedoe zijn tijd te vinden om te stemmen. Maar het behoort geen gedoe te zijn je democratische rechten uit te oefenen. Daarom moeten we zoeken naar nieuwe wegen zodat stemmen beter past in het leven van de kiezers”, aldus mevrouw Cooper.

De verkiezingen op een andere dag dan donderdag houden vereist een wijziging van de wet. Een voorstel daartoe wordt echter pas ingediend als er uit de consultatie die deze maand wordt afgerond, geen negatief oordeel volgt.

De regering-Blair mag spelen met de gedachte aan verkiezingen op zaterdag en zondag, weinig mensen verwachten dat er werkelijk iets van komt. Directeur John Roberts van The Lord’s Day Observance Society (LDOS) denkt dat de huidige Labour-regering voldoende hete hangijzers heeft. „Tony Blair worstelt met Irak, met het asielprobleem en stakingen bij de brandweer. Vanuit de publieke opinie gezien lijkt het me erg onverstandig in deze situatie een voorstel voor zondagsverkiezingen te doen.”

Toch is dit niet de reden waarom de LDOS de regering afraadt met een wetsvoorstel te komen. Roberts: „Wij zien de zondag in de eerste plaats als een dag van rust en aanbidding. Verder eisen verkiezingen altijd de inzet van veel mensen, die dus hun zondagsrust kwijt zijn. Daarbij worden bij verkiezingen veel kerkzalen als stembureau gebruikt. Het kerkelijk leven zou worden verstoord als er juist op zondag verkiezingen zijn.”

Volgens Roberts rekent de regering ook te makkelijk op een hogere opkomst op zondag. „Enkele jaren geleden is er in Noord-Londen een experiment geweest. Toen kwamen maar heel weinig mensen opdraven. Daarom geloof ik ook niet dat er achter de schermen serieuze plannen worden gemaakt. Ik schat dat ten minste een grote minderheid van het parlement hier ook tegen zal zijn.”

Roberts rekent erop dat de regering altijd alternatieven zal bieden voor mensen die op zondag niet willen stemmen. „In het huidige voorstel is ook de zaterdag betrokken. Verder wordt er nu al veel gebruikgemaakt van stemmen per post. Dat kan worden uitgebreid met elektronisch stemmen. Maar als er helemaal geen alternatief zou zijn dan op zondag naar het stembureau te komen, zou ik thuisblijven. Iedereen moet natuurlijk naar zijn eigen geweten handelen.”

Ook de organisatie ”Keep the Sunday Special” keerde zich tegen verkiezingen in het weekeinde. „We zijn er niet tegen om het stembureau in te wandelen”, stelt woordvoerder John Alexander. „Maar het feit dat veel mensen op die dag voor de verkiezingen moeten werken, betekent een aanslag op het gezinsleven op zondag. Er wordt al heel veel gewerkt op zondag en dit zou er dan bij komen. We voeren momenteel een campagne onder de slagzin ”Keep time for children”. We willen de regering ervan overtuigen dat het essentieel is één dag als gezin bij elkaar te zijn. Verkiezingen verstoren dat.”

Normaal wordt de LDOS ook betrokken bij consultaties over zaken waarbij de zondagsrust in het geding is, zoals rond de winkelopenstelling. „Dit keer is ons niets gevraagd. Op basis van eerdere correspondentie weet ik dat we op dit punt veel begrip kunnen vinden bij minister David Blunkett van Binnenlandse Zaken, die ook een christelijke opvoeding heeft gehad.”