Jan Minderhoud benadrukt in ”Luisteren is een kunst” dat een goed pastoraal gesprek veel luisteren vraagt. Hij verwijst daarbij naar Dietrich Bonhoeffer die geschreven heeft: „Wie echter niet meer naar zijn broeder kan luisteren, zal al gauw niet meer naar God luisteren, maar hij zal ook tegenover God alleen maar praten. Daar begint de dood van het christelijk leven, en ten slotte blijft er alleen nog maar geestelijk geklets over…”Minderhoud schrijft als een theoloog die veel ervaring heeft in het pastoraat over het voeren van verschillende gesprekken in het pastoraat. Thans begeleidt hij onder anderen personen die voorbereid worden tot of werkzaam zijn in pastoraal werk.

Het boek is een voortvloeisel van de samenwerking van de auteur en de Evangelische Theologische Academie. Doel ervan is om mensen ook buiten dit opleidingsinstituut toe te rusten in theoretische en praktische zin.

Het boek biedt veel in kort bestek. Uit tal van handboeken voegt de auteur bijeen wat voor een goed pastoraal gesprek nodig is.

In het kort gaat hij in op wat communicatie nu eigenlijk is. Bij communicatie gaat het niet alleen om wat wordt gezegd, maar ook om houding, emoties, wijze van formuleren. De theoretische grondslagen voor een goed gesprek komen aan de orde. Juist ten behoeve van het voeren van pastorale gesprekken is het nodig daar kennis van te hebben.

Een bepaalde formulering van vragen kan een blokkade opwerpen in het gesprek, evenals het gebruik van bepaalde woorden. In voorbeelden achter in het boek wordt dit verduidelijkt.

De omstandigheden in het pastoraat wisselen. Afhankelijk van de omstandigheden, zo maakt Minderhoud duidelijk, is het nodig verschillende wijzen van gesprekstechniek te hanteren. Een slechtnieuwsgesprek verloopt anders dan een adviesgesprek. Een huisbezoek en een ziekenbezoek verschillen wat betreft vormgeving en inhoud van elkaar. De schrijver benadrukt dat vertrouwen heel belangrijk is bij pastorale gesprekken. Vertrouwen groeit bij echtheid, empathie en onvoorwaardelijke acceptatie van de ander.

Kort gaat de auteur in op een drietal stromingen binnen het pastoraat. De oudste stroming ziet pastoraat als verkondiging. Van later datum is de stroming die de kant uitgaat van pastoraat als hulpverlening. De derde stroming bewandelt de tussenweg en ziet pastoraat als een vorm van ontmoeting.

De auteur laat zien dat in alle drie de stromingen bruikbare elementen zitten. Een kritische bespreking van de stromingen blijft echter achterwege.

Minderhoud schenkt ruime aandacht aan gesprekken van pastorale aard in de Bijbel, onder meer dat van Job en zijn vrienden en het gesprek tussen de Heere Jezus en de Samaritaanse vrouw. Het vergelijken van onze pastorale gesprekken met de wijze waarop dit in de Bijbel gebeurt, is noodzakelijk. De analyse van deze gesprekken met de huidige (beperkte) inzichten, zoals de auteur dit doet, komt voor mij echter wat geknutseld over.

N.a.v. ”Luisteren is een kunst”, door Jan Minderhoud; uitg. Boekencentrum, Zoetermeer, 2009; ISBN 978 90 239 2344 2; 156 blz.; € 14,90.