De overheid gaat de taken van corporaties beperken (ze mogen niet meer onbeperkt investeren in commerciële projecten), het toezicht wordt verscherpt en de beloningen en vertrekpremies voor de topbestuurders gaan naar beneden.De afgelopen maanden kwam een aantal van de 455 woningcorporaties die Nederland telt, negatief in het nieuws door extreem hoge salarissen voor de leidinggevenden, fraude en grove misrekeningen, waaronder de herinrichting van een cruiseschip dat vele tientallen miljoenen euro’s duurder werd dan gepland.

Corporaties moeten zich volgens Van der Laan weer gaan richten op hun kerntaak, namelijk het bouwen van woningen voor mensen met lage inkomens. Ze mogen ook investeren in brede scholen en buurthuizen, maar niet meer in bioscopen en voetbalstadions.

Commerciële nevenactiviteiten mogen alleen nog als de corporatie een derde van de investering voor zijn rekening neemt, de rest moet van investeerders komen. Als marktpartijen niet mee willen doen, is dat volgens Van der Laan het beste bewijs dat het geen goed project is.

Corporaties komen onder strenger toezicht. De overheid gaat het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV), dat nu de financiën van corporaties controleert, ombouwen tot een ‘woonautoriteit’. Die gaat ook zaken als integriteit, doelmatigheid en maatschappelijke prestaties toetsen. Het CFV kan daarbij zelf op onderzoek uitgaan en sancties opleggen. Als zaken uit de hand lopen, kan de minister ingrijpen door tijdelijk een bewindvoerder aan te stellen.

De raden van commissarissen bij corporaties moeten veel professioneler gaan opereren. Ze moeten daadwerkelijk de leidinggevenden controleren. In het uiterste geval mag de minister de commissarissen ontslaan.

Corporaties die willen fuseren, krijgen te maken met strenge eisen. Het kabinet wil verder dat corporaties maximaal 80.000 woningen beheren, ongeveer de omvang van de grootste corporaties nu. Gemeenten krijgen ook meer te zeggen over corporaties. De gemeente wordt meer de baas. Als ze er niet uitkomen, beslist de minister.

Bestuurders mogen straks niet meer verdienen dan de Balkenendenorm, circa 180.000 euro. Het is volgens Van der Laan lastig om dit op te leggen aan zittende bestuurders. Bij onvrijwillig vertrek mag maximaal een jaarsalaris worden uitbetaald.

De koepel van woningcorporaties Aedes twijfelt aan het nut van de maatregelen en denkt dat deze ten koste gaan van de woningbouwproductie.