Deze groeperingen uitten na de toespraak hun teleurstelling over de inhoud ervan. De vorige Amerikaanse regering had de verspreiding van democratie in de wereld hoog in het vaandel staan. Obama stelde in zijn toespraak echter „dat democratie niet kan worden opgelegd als deze botst met plaatselijke tradities.” Egyptische activisten voor democratie en mensenrechten zagen hierin een steunbetuiging aan niet-democratische regimes, zoals het Egyptische. Zij stelden bovendien dat democratie „de sleutel is om het probleem van extremisme op te lossen.”Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken had eerder duidelijk gemaakt dat voor Egypte was gekozen, omdat 25 procent van alle Arabieren in Egypte woont. Obama was 3 juni te gast op de boerderij van de Saudische koning, ongeveer 20 kilometer ten noorden van de hoofdstad Riyad. In zowel Saudi-Arabië als Egypte prees Obama de wijsheid van de leiders.

De keuze voor deze twee landen was niet toevallig. Beide landen zijn de leiders van wat in het Midden-Oosten de ”gematigde as” wordt genoemd. Ook zijn Saudi-Arabië en Egypte oude bondgenoten van de VS. Het bezoek van Obama was bedoeld om het belang van beide landen te onderstrepen in een poging van de nieuwe Amerikaanse regering om vrede in het Midden-Oosten te brengen.

Tegenover de gematigde as staat de ”radicale as”, die wordt geleid door Iran, Syrië en Qatar. Tot deze as behoren ook bewegingen als Hamas, Hezbollah en de Egyptische Moslimbroederschap.

De Arabische reacties op de toespraak van Obama bevestigen dit beeld. Positieve reacties vanuit de gematigde as en negatieve vanuit de radicale. Hisam Zakiy, woordvoerder van het Egyptische ministerie van Buitenlandse Zaken, stelde „dat de toespraak positief was en nadere studie behoeft.” Hij liet echter weten dat de Egyptische regering van mening verschilde over Obama’s omschrijving van de kopten als „minderheid”. „De kopten”, aldus Zakiy, „zijn geen minderheid maar een natuurlijk bestanddeel van de Egyptische samenleving.”

Sudan liet weten „dat Obama sprak over het recht van Iran op kernenergie voor vreedzame doeleinden, maar met geen woord sprak over het Israëlische kernarsenaal.”

De meest positieve reactie kwam van de Palestijnse Autoriteit. Saeb Erekat, hoofd van de Palestijnse onderhandelingsdelegatie met Israël, verklaarde: „Wat Obama enkele dagen geleden achter gesloten deuren in Washington besprak met president Abbas, heeft hij in Caïro openlijk uitgesproken. Thans is de tijd aangebroken om druk uit te oefenen op Israël om onmiddellijk te stoppen met zijn nederzettingspolitiek. De toespraak maakte duidelijk dat er een nieuwe Amerikaanse benadering is van de Palestijnse kwestie.”

De Iraakse regering noemde de toespraak „historisch.” „Obama maakte duidelijk serieus te zijn over zijn belofte alle Amerikaanse soldaten uit Irak terug te trekken.”

De reacties vanuit de radicale as waren zoals verwacht minder positief. Onmiddellijk na de toespraak gaven acht in Damascus gevestigde Palestijnse bewegingen, waaronder Hamas, een verklaring uit waarin ze stelden dat „de speech van Obama een poging was om mensen te misleiden en bedoeld om het agressieve imago van de VS in de islamitische wereld op te vijzelen.”

Mousa Abu Marzouq, die sprak namens Hamas in de Gazastrook, zag niets nieuws in Obama’s toespraak. „De houding ten opzichte van Hamas is niets veranderd.” Bovendien wees hij de vergelijking van Obama tussen het lijden van de Joden in Europa en het huidige lijden van de Palestijnen af.

Hassan Fadlallah reageerde namens de Libanese Hezbollah: „De islamitische en Arabische wereld heeft geen behoefte aan een zedenpreek, maar aan acties die beginnen met een radicale verandering ten opzichte van de Palestijnse kwestie. Het probleem van de Arabieren met Washington ligt in de Amerikaanse steun voor de Israëlische agressie tegen Libanezen en Palestijnen.” Fadlallah omschreef de toespraak als „lege woorden.”

De Egyptische Moslimbroeders spraken soortgelijke woorden. Hun woordvoerder, Muhammad Habib noemde Obama’s toespraak „een pr-stunt. Obama plaatste de Palestijnse kwestie in een onjuist perspectief, dat niet verschilt van dat van Bush.” Hij zei verder „dat er nog steeds onbeperkte Amerikaanse steun is voor Israël en dat Irak en Afghanistan nog steeds lijden onder Amerikaanse bezetting. Er zijn 2,5 miljoen vluchtelingen in Wadi Suwad, als gevolg van de Amerikaanse druk op de Pakistaanse regering.”

In Iran werd gisteren de twintigste sterfdag van Khomeini herdacht. Enkele uren voor Obama’s toespraak hield ayatollah Khamenei een toespraak waarin hij enkele keren zinspeelde op Obama’s speech. Khamenei zei dat „moslims wereldwijd de VS haten uit het diepst van hun hart.”

Khamenei vervolgde: „In de afgelopen jaren heeft de voormalige regering van de idioot Bush twee islamitische landen bezet onder het voorwendsel van strijd tegen terrorisme. In Afghanistan doden Amerikaanse vliegtuigen echter 150 onschuldige burgers tegelijk, 10, 100 keer. Dus, terroristen, ga door met waar jullie mee bezig zijn.”

Klik hier voor een video van Obama’s speech.