Jarig Duitsland kiest president
Duitsland heeft vandaag en morgen wat te vieren. En te kiezen. Op de dag waarop de Bondsrepubliek haar zestigjarig bestaan viert, kiest het land ook een staatshoofd voor de komende vijf jaar.
Een paar weken geleden, op een woensdag in april, reed de limousine van bondspresident Horst Köhler het Beierse stadje Donauwörth binnen. De blaaskapel zette de afgesproken welkomstdeun in. Daarna nodigde de burgemeester het staatshoofd uit mee naar het raadhuis te gaan.Maar Köhler had een ander plan. Als een schooljongen stak hij zijn vinger op en vroeg of hij nog „heel even” naar „de mensen” mocht. Toen stapte hij op de dranghekken af en begon een van de typische Köhlergesprekken. „Alles goed? Lekker weertje, hè? Heb ik voor u meegebracht. Nog steeds een vaste baan?”
Tijdens elk werkbezoek heeft Köhler wel enkele van zulke ontmoetingen, om dan later in een toespraak te melden dat de stemming onder de bevolking positief is. Hiermee heeft Köhler zich de afgelopen jaren uitzonderlijk populair gemaakt.
Bij zijn aantreden in 2004 was hij nog een ietwat kleurloze technocraat. De voormalig ambtenaar was opgeklommen tot directeur bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF) in Londen. Niet echt een man voor wie je een paar uur achter de hekken gaat staan wachten.
Maar vandaag de dag is Köhler een van Duitslands meest geliefde politici. De 66-jarige heeft daarom alle steun in zijn eigen CDU, maar tegelijkertijd worden zijn gangen vanuit de partij nauwlettend gevolgd. Want voor een echte bondgenoot is de president toch wat te kritisch. Köhler weet zelf heel goed dat hij goed ligt bij de kiezer. Dat merkt hij op straat en ziet hij terug in de opiniepeilingen. Het was daarom geen verrassing dat de enquêtes de laatste dagen lieten zien dat ten minste 60 procent van de bevolking hem voor een tweede termijn wenst.
Het is ook beslist niet vreemd dat hij er onlangs voor pleitte de president direct door het volk te laten kiezen. Dit zelfstandige mandaat van de kiezer mist Köhler echter. De president wordt gekozen door een speciaal voor deze stemming gevormde bondsvergadering. Daarin zitten de ruim 600 leden van de Bondsdag (de Duitse Tweede Kamer) en evenveel afgevaardigden vanuit de zestien deelstaten.
Dat Köhler serieus voorstelde om de president maar direct te laten kiezen, toont dat ook zijn zelfvertrouwen hier en daar overgaat in overmoed. De hele gedachte achter de naoorlogse Duitse grondwet (die morgen precies zestig jaar oud is) is de verdeling, de spreiding van macht. In de Weimarrepubliek (1919-1933) tussen de wereldoorlogen beschikte de president over grote onafhankelijkheid, waarvan de nazi’s later dankbaar gebruik maakten. Een direct gekozen president zou het Duitse politieke systeem veranderen zoals in de Verenigde Staten of Frankrijk. Tegelijk gaf Köhler met zijn voorstel aan dat hij de functie momenteel wat te weinig om het lijf vindt hebben. Naast handen schudden en beleefde vragen stellen zit er voor hem ook niet heel veel meer in.
Hoe Duitsland ook de president kiest, het zal waarschijnlijk uitlopen op een ruime meerderheid voor Köhler. De andere kandidaten zullen waarschijnlijk teleurgesteld terugkeren uit Berlijn.
Gesine Schwan bijvoorbeeld, die namens de sociaaldemocraten kandidaat staat, krijgt zelfs in haar eigen SPD niet meer dan 20 procent steun. Meer dan de helft van de SPD-kiezers ziet Köhler graag nog een periode van vijf jaar als president, zo bleek eerder deze week uit een peiling. De kandidaat van de Linken, Peter Sodann, geniet onder de bevolking slechts steun van 4 procent. Ook in zijn partij is de steun voor de CDU-kandidaat groter dan voor hem. De (her)verkiezing van de president past daarmee precies in het feestelijke plaatje dat Duitsland de komende dagen wil laten zien. Zestig jaar geleden werd het land weer opgebouwd.
Morgen in Accent aandacht voor zestig jaar Duitse grondwet.