De stemcomputers die in de duizenden stemlokalen staan opgesteld, zijn een vertrouwd verschijnsel. En bij Nedap liggen ze niet wakker van weer een verkiezing waarbij hun elektronische apparatuur een sleutelrol vervult. „We moeten natuurlijk altijd alert blijven”, haast woordvoerder Hans Haleber te zeggen.

Hoewel het vertrouwen bij het bedrijf uit de Achterhoek groot is, neemt het wel de nodige voorzorgsmaatregelen. Zo laten veel gemeenten hun apparatuur nog voor de verkiezingen even door Nedap checken. En tijdens de verkiezingen staat personeel stand-by om in het uiterste geval binnen een halfuur ergens te zijn waar problemen zijn gerezen.

„We staan soms gek te kijken voor welke zaken wij worden opgebeld”, zegt Haleber. „Soms vergeten mensen de stekker in het stopcontact te doen. Ongelooflijk maar waar. Of ze hebben even vergeten het sleuteltje om te draaien. Dan werkt de stemmachine niet.” Wanneer het elektriciteitsnet voor langere tijd plat ligt, kan het apparaat desnoods op een autoaccu draaien. Zelfs als tijdens het uitbrengen van een stem de stroom uitvalt, gaat deze niet verloren.

„Als vrijwel het enige bedrijf heeft Nedap een lange praktijkervaring met het gebruik van stemapparatuur bij verkiezingen”, is de inschatting van Haleber. „We zijn in al die jaren nog nooit met zaken geconfronteerd die ons volslagen verrasten. Aan de andere kant betekent routine allesbehalve dat je op zo’n dag rustig kunt gaan slapen. Onze klanten moeten het gevoel hebben dat wij voor hen in de toekomst ook de juiste partij zijn.”

Aan de huidige apparatuur, het bekende koffermodel dat uitgeklapt in een stemhokje verandert, valt in technische zin weinig aan te merken. Haleber spreekt zonder enige schroom over topkwaliteit. Zo is bij het ontwerpen van de apparatuur behalve aan stroomuitval ook gedacht aan statische elektriciteit en water. Omdat computergeheugens in het algemeen de neiging hebben er ooit eens de brui aan te geven, is iedere stemmachine voorzien van een viervoudig geheugen. Voor het onwaarschijnlijke geval dat de uitgebrachte stemmen drie keer zoek raken.

Verder is fraude nagenoeg uitgesloten, stelt Haleber. Een van de sterkste eigenschappen van het apparaat vindt hij dat Nedap het als totaalconcept heeft ontworpen. „Veel bedrijven denken voornamelijk in termen van programmatuur. Je steekt alle energie in het schrijven van een programma voor het elektronisch uitbrengen van stemmen. O ja, om het te laten werken moet daaraan vervolgens nog een of andere pc te pas komen.”

„Dat levert vervolgens een product op dat tamelijk ver van de gemiddelde kiezer afstaat. Voor veel mensen is de overstap van een potlood naar een touchscreen simpelweg veel te groot. Een stemcomputer is meer dan een kaal softwareproduct. Dat komt in de hele vormgeving tot uiting.”

Met een marktaandeel van zo’n 90 procent lijkt het overwicht van Nedap in Nederland grondig onderstreept. Het bedrijfsonderdeel van de ”Nederlandsche Apparatenfabriek”, zoals de onderneming voluit heet -Haleber kan de „verschrikkelijke” naam amper over zijn lippen krijgen- kijkt daarom steeds nadrukkelijker naar het buitenland.

Een grote klapper was eind oktober vorig jaar het contract voor de levering van nog eens 6000 stemcomputers, waarmee 33 miljoen euro is gemoeid, voor de Ierse Republiek. Er waren er al duizend geleverd in het kader van proefprojecten. Ook Duitse steden als Keulen, Dortmund en Düsseldorf hebben Nedap binnen de poort gehaald.

Gemiddeld kost het zeven jaar om redelijk voet aan de grond te krijgen in een land. Het is zaak geducht rekening te houden met nationale sentimenten. Een voordeel is dat er geen rekening hoeft te worden gehouden met concurrenten. Die zijn er namelijk niet. „Het klinkt te gek om waar te zijn, maar toch is het zo”, lacht Haleber. „Vermoedelijk komt dat door de grote inspanningen en investeringen die zijn vereist voordat stemcomputers op den duur winst opleveren.”

Hoewel, of juist omdat Nedap in de huidige marktomstandigheden als winnaar uit de bus komt, zijn de ontwerpers in Groenlo druk in de weer met de toekomstige ontwikkelingen. Zo zit stemmen via internet eraan te komen, is de vaste overtuiging van Haleber. „In een maatschappij die steeds mobieler en flexibeler wordt, is dat een onontkoombare volgende stap. Als de overheid er eenmaal aan toe is, zullen wij ervoor klaar zijn. Maar we moeten nog geduld hebben. Stemmen is en blijft een kwestie van politiek.”