NAVO verscherpt spanning Kaukasus
Op de Kaukasus lopen de spanningen flink op. Aanleiding vormen de militaire oefeningen van de NAVO op Georgisch grondgebied. Die zetten kwaad bloed in buurland Rusland. Daarnaast gaan in Georgië zelf de protesten tegen president Michail Saa-kasjvili onverminderd door.
Aan de oefeningen die afgelopen woensdag begonnen, nemen meer dan duizend militairen uit een twaalftal landen deel. Tijdens de eerste training, die duurt tot 19 mei, staat het coördineren van NAVO-procedures in crisissituaties centraal, de tweede training richt zich op vredeshandhaving en zal duren tot 3 juni.De militaire manoeuvres vinden plaats op een basis niet ver van de hoofdstad Tbilisi en op zo’n 40 kilometer afstand van de grens met Zuid-Ossetië – de opstandige provincie die vorig jaar augustus nog het middelpunt vormde van een korte oorlog tussen Georgië en Rusland. Een strijd die ertoe leidde dat de NAVO, die ernaar streeft Georgië op termijn in haar gelederen op te nemen, afgelopen najaar het contact met Rusland verbrak.
Hoewel het ijs tussen Oost en West de afgelopen maanden langzaam begon te smelten, dragen de huidige NAVO-activiteiten bepaald niet bij aan een verdere verbetering van de onderlinge betrekkingen. Voor het eerst sinds de oorlog vorig jaar zomer zou de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov, weer deelnemen aan een zitting van de NAVO-Rusland Raad, die stond gepland voor half mei. Dinsdag liet de Rus echter weten niet te zullen komen.
Daarmee protesteerde Lavrov allereerst tegen het feit dat de NAVO eerder de accreditatie van twee –van spionage verdachte– Russische diplomaten had ingetrokken – een maatregel die door Moskou prompt werd beantwoord met de uitwijzing van twee Canadese diplomaten die in Moskou voor de NAVO werkten. Maar ook het huidige NAVO-optreden –dat moet worden gezien als een steun in de rug van Tbilisi– speelde een rol bij het besluit. Vanwege de militaire oefeningen dreigde Moskou vorige maand al niet naar de geplande top met de NAVO te komen.
Als antwoord op de NAVO-activiteiten in Georgië tekende Rusland eind vorige week een grensverdrag met Zuid-Ossetië en Abchazië. Het akkoord houdt in dat Russische troepen de komende vijf jaar verantwoordelijk zullen zijn voor de grensbewaking van deze twee separatistische Georgische regio’s, waarvan Moskou de soevereiniteit heeft erkend. Voor Georgië is daarmee een nog lastiger situatie ontstaan. Een conflict met een van de afvallige regio’s betekent nu immers automatisch een conflict met Rusland.
Intussen heeft president Saa-kasjvili niet alleen vanuit Rusland maar ook in eigen land de nodige tegenstand te duchten. Afgelopen dinsdag brak er op de basis Moechrovani, zo’n 20 kilometer van Tbilisi, muiterij uit onder militairen van een tankbataljon. Hoewel de regering de opstand in de kiem wist te smoren, was ze er als de kippen bij om met de beschuldigende vinger naar Moskou te wijzen. De muiters zouden van plan zijn geweest met Russische steun een staatsgreep voor te bereiden.
Moskou sprak de beschuldigingen direct tegen. Ze geven blijk van een „ziekelijke fantasie” en „onverantwoordelijk gedrag van de Georgische regering”, aldus de plaatsvervangende minister van Buitenlandse Zaken tegenover het persbureau Interfax. Het Kremlin adviseerde Saakasjvili een arts te bezoeken. Overigens zag de regering in Tbilisi zich woensdag genoodzaakt op de eerder geuite beschuldigingen terug te komen.
Volgens de Georgische oppositie, die in de straten van Tbilisi al vanaf begin april het aftreden van Saakasjvili eist, is de vermeende coup slechts bedoeld om de aandacht af te leiden van de interne problemen. De voornaamste daarvan vormen wel de wijdverbreide armoede en massale werkloosheid – voor een niet onbelangrijk deel het gevolg van het conflict met Rusland, dat als afzetmarkt voor Georgische producten grotendeels is weggevallen. Andere aantijgingen aan het adres van Saakasjvili, die tijdens de Rozenrevolutie van 2003 nog op massale steun van het volk kon rekenen, zijn machtsmisbruik, autoritair optreden en het muilkorven van de media. Daarnaast houden zijn tegenstanders hem verantwoorde-lijk voor de oorlog met Rusland en de dramatische afloop daarvan.