Wat Europa doet, moet ten goede komen aan het vrije verkeer van personen, goederen, kapitaal en diensten, of zijn gericht op grensoverschrijdende problemen die niet op een doelmatige wijze op nationale schaal kunnen worden geregeld, zei de VVD-voorman in een lezing tot studenten in Maastricht.

Hij juicht het ook toe dat nationale parlementen zoals de Tweede Kamer meer in de melk te brokkelen krijgen in de Unie. De Europese Conventie, de denktank van (oud-)politici die momenteel werkt aan een ontwerpgrondwet, denkt in de richting van een beslissende rol voor de parlementen bij het vaststellen wat er op Europees niveau moet gebeuren.

Als dat eenmaal vaststaat, moet de democratische controle wel in orde zijn. Zalm wil meer bevoegdheden, zoals op budgettair terrein, voor het Europees Parlement. Zalm is weliswaar voorstander van een sterke Europese Commissie, het dagelijks bestuur in de Unie, maar de afgelopen jaren heeft de Commissie Nederland ’teleurgesteld’. „Het is de vraag of zij de belangen van alle landen heeft behartigd. Ik durf te stellen dat voor Nederland dat niet altijd opging.”

De VVD-leider ziet ook een bescheiden wetgevende rol voor de EU. De Conventie wil snijden in de dertig verschillende soorten wettelijke instrumenten. Zalm pleit voor algemenere verantwoordelijkheid voor de Commissie, gekoppeld aan een sterkere waakhondrol zoals bij het Stabiliteitspact dat moet zorgen voor een stabiele euro. „Europa moet zich niet bezighouden met frivoliteiten zoals chocoladesigaretten of de vraag of dieren in Europese dierentuinen als een echtpaar mogen leven.”

Een Turks EU-lidmaatschap ziet Zalm er op korte termijn niet van komen. Politiek en vooral economisch zijn er enorme hobbels te nemen. Hij waarschuwt geen valse verwachtingen te wekken bij Turkije. Kleine toezeggingen zonder echte besluiten zullen leiden tot frustaties, „een anti-Europese sfeer en de broedplaats creëren voor een extremistische politieke bewegingen”.