De politiek heeft de afgelopen jaren bij de invoering van marktwerking in de publieke sector onvoldoende erkend dat het algemeen belang terrein verliest ten opzichte van het maken van winst, stelde Tjeenk Willink woensdagmorgen bij de presentatie van het jaarverslag over 2008 van de Raad van State. Dit is het belangrijkste adviesorgaan voor regering en parlement en de hoogste bestuursrechter.De vicepresident constateerde dat regering, parlement en andere bestuurders en volksvertegenwoordigers onvoldoende in staat zijn gebleken om tegenwicht te bieden aan de eigen dynamiek van de markt. „Zij droegen aan die eigen dynamiek zelf bij door de verzelfstandiging van uitvoerende diensten en onderwerping van publieke functies aan de tucht van de markt.”

Hij vindt dat dat gevolgen moet hebben voor het politieke en publieke debat. „Het is belangrijk dat politieke partijen een visie op de rol van de overheid ontwikkelen. Waar marktwerking niet blijkt op te leveren wat wel werd voorgespiegeld, moet opnieuw worden nagegaan welke taken zo essentieel zijn voor het maatschappelijk verkeer dat ze niet aan de private sector alleen kunnen worden overgelaten.”

Om de huidige economische crisis te boven te komen, is niet alleen de kracht van de economie, maar wellicht nog meer die van de democratische rechtsstaat bepalend, zei Tjeenk Willink. „Markt, staat en burgersamenleving zijn wederzijds van elkaar afhankelijk. Zij vormen elkaars tegenwicht. Dit tegenwicht is nodig omdat elk systeem het gevaar loopt in zichzelf gekeerd te raken.”

Tjeenk Willink, die bij het jaarverslag van vorig jaar nog klaagde over hypes in de politiek, heeft dit keer adviezen voor de Nederlandse burger en voor de Tweede Kamer. Burgers moeten zelfbewust zijn en een krachtige burgersamenleving bouwen. De Kamer moet vaker hoorzittingen houden over belangrijke dossiers binnen de Europese Unie.

De Raad van State bracht in 2008 in totaal 554 wetgevingsadviezen uit. De afdeling bestuursrechtspraak handelde in 2008 ruim 9700 juridische procedures af.