De perfecte organisatie, op zo’n korte termijn, is de meeste deelnemende landen niet ontgaan. Loftuitingen aan het adres van „Maxime” (minister Verhagen) waren niet van de lucht. Ook was er veel lof voor de manier waarop Nederland de taliban in de provincie Uruzgan aanpakt.Vooral de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Hillary Clinton, was scheutig in het uitdelen van complimenten richting Nederland. De ”Dutch approach” ligt ten grondslag aan wat haar land nu kiest als nieuwe benadering van het Afghanistan­probleem, stelde zij.

De Nederlandse commandant der strijdkrachten, Peter van Uhm, stond enkele uren later te glunderen voor de Nederlandse pers toen hem die complimenten nog eens werden voorgehouden. Tegelijkertijd toonde hij bescheidenheid door erop te wijzen dat „wij zeker niet de enigen zijn die zo werken.”

Wat Nederland al jaren in Uruzgan doet, stond ooit bekend als „het uitdelen van snoepjes”, maar is inmiddels stevig verankerd in het diplomatieke vekeer als de ”comprehensive approach”, ofwel de 3-D-benadering (Defence, Diplomacy, Development).

Van Uhm relativeerde nog sterker toen het vertrek van Nederland uit Uruzgan volgend jaar ter sprake kwam tijdens een onderonsje met de pers. Hij wees op de blijvende Nederlandse bemoeienis op de Balkan, jaren nadat daar de gevechtshandelingen zijn beëindigd. Iets dergelijks is volgens hem ook denkbaar voor Uruzgan. Van Uhm zei geen enkele druk te hebben ervaren van NAVO-collega’s die hij dinsdag sprak.

De woordvoerder van de NAVO stelde in de wandelgangen dat het accent van alle deelnemers op een regionale benadering en de bredere betrokkenheid van landen de top tot een bijzondere maakt.

Wat de sprekers in de conferentiezaal niet mochten, deed de NAVO-woordvoerder, namelijk de aanwezigheid van Iran als bijzonder vermelden. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton en anderen deden dat iets subtieler door bij het uitspreken van „alle aanwezigen” het accent op „alle” te leggen, en vervolgens veelbetekenend de zaal in te kijken.

Oveigens relativeerde een Pakistaan in de wandelgangen die veelgeprezen regionale aanpak, door te wijzen op de afwezigheid van India, rivaal van Pakistan en daarom onmisbaar voor een regionale benadering van de kwestie Afghanistan.

Naast een impliciete welkomstceremonie voor Iran was er op de top ook nadrukkelijke verwelkoming van Hillary Clinton, en dan vooral de nieuwe benadering in Afghanistan die zij voorstaat. Of zoals de Duitse minister het zei: Eindelijk zitten we op één lijn wat betreft de strategie in Afghanistan.

In de toespraken vielen slechts tussen de regels door verschilende accenten te beluisteren. Iran, vertegenwoordigd door onderminister van Buitenlandse Zaken Akhundzadeh, kon het niet laten stokpaardjes te berijden.

Het land deed een oproep aan de internationale gemeenschap om het Afghaanse volk te helpen en zich verre te houden van het voorrang geven aan politieke en militaire belangenidem. Iran, dat Hezbollah in het Midden-Oosten steunt, vroeg ook aandacht voor de „oorzaken van terrorisme”, en riep de internationale gemeenschap op een „comprehensive” definitie van terrorisme te formuleren, om zo „sommige landen en machten” ervan te weerhouden selectief te werk te gaan bij het wel of niet afstraffen van terrorisme. Volgens de Iraniërs, die niets moeten hebben van langdurige Amerikaanse aanwezigheid in hun buurland, heeft de aanwezigheid van buitenlandse troepen Afghanistan er niet beter op gemaakt. De onderminister riep daarom op om militaire uitgaven te besteden aan de training van de Afghaanse politie en het leger en pleitte ervoor om „afghanisering” tot leidraad van het opbouwproces te maken.

Commando’s

Rivaal Pakistan kon het niet laten om bij monde van zijn woordvoerder, minister van Buitenlandse Zaken Shah Mahmood Qureshi, de nodige verborgen boodschappen in de tekst te stoppen. Nu iedereen voelt dat de druk op Pakistan groter wordt, omdat dit land zelf dreigt te worden overrompeld door taliban en andersoortige terroristen, zei Qureshi blij te zijn met de ommekeer en de bezinning die hij ontwaarde: in plaats van een eenzijdige militaire aanpak (de man repte zelfs van een „overkill” aan militaire inzet) extra accenten op civiele en economische ontwikkeling. Alsof hij de hete adem van Amerikaanse commando’s al voelde, hamerde hij op het belang van wederzijds respect en het respecteren van elkaars belangen.

Heel wat minder diplomatiek taalgebruik bezigde Engeneer Jawed, woordvoerder van de enige Afghaanse organisatie op de top (Akbaar). Hij riep zelfs nadrukkelijk op om alle mooie woorden („rethoriek”) om te zetten in concrete daden en daarbij ook de Afghaanse burgers zelf niet te vergeten als het gaat om de uitvoering ervan. Verder riep hij op mensenrechten, de ”rule of law” en de verbetering van de positie van vrouwen en meisjes in Afghanistan niet te slachtofferen bij onderhandelingen met vreedzame taliban, ook al gebeurt dat in de naam van vrede en veiligheid.