Prinses Juliana was een diplomate van formaat. Dat is vooral gebleken tijdens haar noodgedwongen verblijf in Canada, aldus Van Nieuwenhuizen. „Ik zeg wel eens: Juliana heeft niet van 1948 tot 1980 geregeerd, maar vanaf 1940.”Koningin Wilhelmina en prins Bernhard keerden na de oorlog terug als helden. Over de rol van Juliana tijdens de oorlog werd weinig gesproken. „Ten onrechte”, zegt de auteur van het nieuwe boek. „Wilhelmina was in Londen vooral met haar eigen positie bezig; hoe zij na de oorlog zo sterk mogelijk zou kunnen terugkeren. En zij deed er alles aan Bernhard in het zadel te krijgen als opperbevelhebber van het leger. Mensen als Eisenhower zagen daar niets in. Premier Gerbrandy is heel de oorlog druk geweest met de acties van Wilhelmina”, stelt de auteur. Hij heeft Wilhelmina niet hoog staan en omschrijft haar als een „diep eenzame vrouw met een moeilijk en benepen karakter.”

Juliana deed zeer waardevol werk in Canada, zegt Van Nieuwenhuizen. „Ze onderhield contacten met de Amerikaanse president Roosevelt. Zij hield tal van toespraken in Amerika en Canada. Ze is echt de boer opgegaan voor de bevrijding van Europa en de Nederlandse zaak. Ze heeft een pad geëffend voor een voorspoedig herstel na de oorlog. Al dat werk blijft in de meeste boeken over haar onderbelicht.”

Prinses Juliana werd in Canada ook een wereldburger. „Zij zat in de nieuwe wereld en merkte daar dat er heel anders tegen het oude Europa met al die vorstendommetjes werd aangekeken. Zij zag er ook dat de wereld veel groter was dan Den Haag en Apeldoorn; de wereld waar haar moeder in leefde”, zegt de schrijver, die geen kwaad woord over Juliana schrijft.

Juliana’s staatsmanschap blijkt volgens Van Nieuwenhuizen ook uit haar pleidooi -al tijdens de oorlog- voor Europese samenwerking, met Duitsland als belangrijke deelnemer. Ook de onafhankelijkheid van Indonesië en later Suriname kreeg al vroeg haar steun.

Drees

Van Nieuwenhuizen heeft zich erg geërgerd aan het boek van Fasseur ”Juliana en Bernhard” dat eind vorig jaar verscheen. De Zeistse Oranjekenner vindt dat Fasseur de oud-koningin „erg in de hoek zet” en de daden van prins Bernhard rond de affaire met de gebedsgenezeres Greet Hofmans veel te positief beoordeelt. „Ik had na het lezen van het boek van Fasseur echt de behoefte haar te verdedigen. Juliana wordt geen recht gedaan. Juliana heeft zich van het begin tot het eind laten leiden door de wet”, zegt de schrijver die zijn mening in het boek niet onder stoelen of banken steekt.

Fasseur doet ook premier Drees geen recht in zijn boek, vindt Van Nieuwenhuizen. „Fasseur zegt dat Drees de boel heeft laten lopen. Drees zou een republikein zijn, en maar een eenvoudig mens, zegt Fasseur. Dat vind ik denigrerend. Wat hij voor de monarchie gedaan heeft, daar kun je je petje voor afnemen.”

Drees en Juliana hadden juist een bijzonder hechte band, laat Van Nieuwenhuizen zien. „Juliana heeft heel haar leven een portret van Drees op haar kamer gehad. Bij zijn honderdste geboortedag heeft zij in het Torentje op het Binnenhof een beeld van hem onthuld. En na de begrafenis van Drees heeft zij bloemen op zijn graf gelegd. Dat zegt genoeg.”

Veluwe

Haar sociale en betrokken houding dankt Juliana aan haar vader, stelt Van Nieuwenhuizen. „Prins Hendrik was dol op haar en zij op hem. Juliana heeft altijd met veel liefde over haar vader gesproken. Ze ging ook vaak met hem mee. Ze heeft gezien wat hij op de Veluwe voor de mensen daar deed. Hendrik had een soort sociaal stelsel opgezet. Heel bijzonder voor die tijd. Zo kennen veel mensen prins Hendrik niet. Ik wil ook hem met mijn boek rehabiliteren.”

Die levenshouding van haar vader heeft Juliana gevormd, denkt de auteur die ook een boek over Wilhelmina publiceerde. „Juliana was heel anders dan haar moeder. Die was autoritair, moest niets van socialisten hebben, niets van katholieken, en niets van liberalen, want die laatste hadden de macht van de monarchie ingeperkt. Juliana is daarentegen een koningin voor heel het volk geweest; ook voor de socialisten en voor de liberalen. Ze kon uitstekend samenwerken met socialistische premiers als Drees en ook Den Uyl. De band met Den Uyl wordt wel eens als slecht omschreven, maar dat is niet zo. Zijn dochter, Saskia den Uyl, heeft mij daarover verteld.”

Het nieuwe Julianaboek is een geactualiseerde en uitgebreide versie van een boek over de vorstin dat in 1994 verscheen. Het is geen biografie -daarvoor bevat het boek te veel meningen-, geeft Van Nieuwenhuizen toe. „Het is een kijk op het leven van Juliana.”

De auteur laat ook anderen over Juliana aan het woord, zoals Pieter van Vollenhoven die veel te danken heeft aan zijn schoonmoeder. Ook een voormalig lakei van de overleden vorstin komt aan het woord.

Van Nieuwenhuizen schrijft eveneens over het geloof van Wilhelmina en Juliana, over Juliana’s bijzonder band met Suriname en over haar studententijd in Katwijk, waarin SGP-wethouder Van Duijn „de warme band tussen het Oranjedorp Katwijk en Juliana” roemt.

De presentatie van het boek krijgt in het Julianajaar een extra Julianatintje. Op 7 april krijgt de directeur van het Oranjefonds het boek aangeboden in de Julianakamer van het Utrechtse kantoor van het fonds. „Een groot deel van de middelen van het Oranjefonds komen uit het Julianafonds dat daarin is opgegaan. Daarom is een kamer in het kantoor naar haar vernoemd. Er staat ook een buste van Juliana. Een prachtige plek voor de presentatie dus.”

Mede n.a.v. ”Juliana. Een onderschatte vorstin”, door Bert van Nieuwenhuizen; uitg. Aspekt, Soesterberg, 2009; ISBN 978 90 5911 792 1; 225 blz.; € 16,95.