Geboeid door mooie harmonieën en virtuoze passages
Met zijn concerten voor orgel en orkest stal Händel de show tijdens de pauzes van concerten waar hij een oratorium uitvoerde. De orgelconcerten spreken een breed publiek aan. Geert Bierling: „Ze weten je als speler en als luisteraar in een fantastische stemming te brengen.”
Welke orgelliefhebber kent niet de Te Deum-lp ”Feike Asma speelt ”De Koekoek en de Nachtegaal””? Aangeduid als ”Allegro in F” van Händel speelt Asma in de Ronde Lutherse Kerk in Amsterdam een tot de verbeelding sprekend stuk: de roep van de koekoek en die van de nachtegaal buitelen muzikaal gezien over elkaar heen, waarbij de vingervlugheid van de organist op de proef wordt gesteld.Het gaat hier om een transcriptie van het orgelconcert dat Händel samen met musici van het orkest op 4 april 1739 in Londen uitvoert. Op het programma staat die dag de première van Händels oratorium ”Israel in Egypt”. In de pauze wil de componist zijn publiek echter ook wat meegeven. Vandaar dat hij voor dat moment een partituur van zijn Concerto in F-majeur heeft meegenomen. De vogelgeluiden die in het tweede deel van de compositie te horen zijn, zorgen ervoor dat dit concerto later een bijnaam krijgt: ”The Cuckoo and the Nightingale”.
Händels oeuvre telt achttien orgelconcerten. De bekendste zes, verzameld in opus 4, zijn al tijdens Händels leven, in 1738, gepubliceerd, door de auteur zelf gecorrigeerd.
Muzikale uitvoering
Geert Bierling (1956), stadsorganist van Rotterdam, nam zes jaar geleden de zes orgelconcerten op. Daarvoor transcribeerde hij de orkestmuziek, zodat hij de concerten op alleen orgel kon uitvoeren. De cd, opgenomen op het transeptorgel van de Laurenskerk in Rotterdam, werd alom lovend ontvangen vanwege de zeer muzikale uitvoering van Händels muziek.
Wat hebt u met Händel?
„Al vanaf mijn tiende ken ik de muziek van Händel. Eerst via de harmoniumboeken. Later, toen ik dertien jaar was, kocht ik de bladmuziek van Händels orgelconcerten opus 4. Die zat ik vervolgens uren op het orgel te spelen. Ik heb daarvan nog ergens een cassettebandje liggen. Ik wist nog niets van de toen opkomende authentieke uitvoeringspraktijk, maar op die cassetteopname kun je horen dat ik werd geboeid door de mooie harmonieën en de virtuoze passages. Ik had bij toeval op de televisie Karl Richter zien spelen. Zó spelen, op het orgel met een orkest, dat wilde ik ook. Gelukkig is die wens jaren later uitgekomen.”
Welke plaats in de muziekgeschiedenis neemt Händel voor u in?
„Voor mij staat het gehele oeuvre van Händel op een hoge plaats. Waanzinnig mooie aria’s, naast ontroerende viool- en fluitsonates en flitsende orgelconcerten.”
Wat is voor u de mooiste compositie van Händel?
„Het zesde orgelconcert uit opus 4, ook bekend als harpconcert. Dat voerde ik eens uit tijdens een ontvangst van hoogwaardigheidsbekleders in de Burgerzaal in Rotterdam. Je kon een speld horen vallen.”
Hoe typeert u de orgelconcerten opus 4?
„Concerten die zowel de speler als de luisteraar weten te prikkelen. Muziek die je als speler en als luisteraar in een fantastische stemming weet te brengen.”
Hoe komt dat?
„De muziek van Händel is to the point. Je hoort direct wat hij wil zeggen. Veel stukken hebben een fantastische tune. Je kunt zijn thema’s snel onthouden. Ze vervelen mij nooit.”