„De sneeuwbal is aan het rollen”, staat er in de sms die kroongetuige Peter la S. zijn kompaan Jesse R. eind 2006 stuurt. Een halfuur daarvoor hebben de twee criminele vrienden elkaar in Harlingen nog in de ogen gekeken. Het telefoonbericht is explosief. Peter la S. onthult Jesse R. (40) dat hij een deal met justitie sluit. Zo wil hij zijn maat de kans geven te vluchten voor de sterke arm. Later bedreigt Jesse Peter la S. via een vriendin. „Hij zegt dan niet: Ik maak je dood. Maar: Alle mensen in de eerste graad zullen schade ondervinden van jouw keuze”, schetste de kroongetuige deze week.Eerder in 2006 heeft Peter la S. in het geheim een reeks uiterst belastende verklaringen afgelegd over veertien liquidatiezaken. Het gaat om acht voltooide moorden (elf slachtoffers) en zes pogingen. Spilfiguur, aldus de kroongetuige, is zijn vriend Jesse R. „Hij is in het criminele milieu liquidator nummer één.”

Trauma
Kroongetuige Peter la S. maakte afgelopen week in de gerechtsbunker in Amsterdam een strijdbare indruk. Zijn verhaal lijkt hout te snijden. Gezeten in een cabine en onzichtbaar voor het publiek deed de spijtoptant een boekje open over de criminele handel van hemzelf en medeverdachten, onder wie Jesse R. De kroongetuige bediende kritische advocaten van stevige repliek.

Een van de meest heftige momenten uit het leven van Peter la S. is de avond van 2 november 2005. Samen met Jesse R. gaat hij op moordenaarspad in Amsterdam. Doelwit is Kees Houtman, vastgoedman en hasjhandelaar. De twee misdadigers verschuilen zich in de bosjes bij de woning van Houtman en komen in actie als die in zijn Mercedes stapt. Jesse R. vuurt de dodelijke schoten af, Peter la S. geeft dekkingsvuur. Aldus de kroongetuige. Houtman sterft in bijzijn van zijn vrouw en dochter.

Een paar uur na de moord bezoekt het misdadige duo, dat 130.000 euro voor de liquidatie krijgt, een bordeel. De dagen daarna komt Peter la S. naar eigen zeggen de deur niet uit. Hij gebruikt drank en drugs. „Ik moest een trauma verwerken.”

Of Peter la S. onder druk is gezet om Jesse R. bij de moordklus te vergezellen? „Voor Jesse was belangrijk dat ik ook vieze handen zou hebben. Maar ik heb zelf de keus gemaakt. Ik zat in een omgeving waar een bepaalde dynamiek aan de gang is. Het is niet altijd even makkelijk daar weerstand aan te bieden.”

Sterke band
Peter la S. wilde moorddadige afrekeningen niet op zijn „bordje” hebben, zegt hij zelf. Daarom zat het hem niet lekker toen Fred R., vermeend moordmakelaar, hem in 2005 een briefje gaf met daarop een opdracht aan een Albanese crimineel. „Ik had daar helemaal geen zin in.” De Albanees zou crimineel George van Dijk uit Nederhorst den Berg moeten doodschieten. De liquidatie is later door de Criminele Inlichtingen Eenheid verijdeld.

Peter la S. raakt vanaf z’n dertiende op het criminele pad. Jarenlang zit hij achter de tralies. In de gevangenis leert hij Jesse R. kennen. Die zou hem deelgenoot hebben gemaakt van een reeks liquidaties. De twee delen gezamenlijke interesses. Religie, de Scientology Kerk, wetenschap. „Op een hoog niveau.” Ze bivakkeren samen wekenlang in hotels. „We hadden een sterke, geestelijke band.” De criminelen bespreken ook „alternatieve handel”, ofwel handel in „blokken” (kilo’s) drugs. Peter la S. helpt de gedetineerde Jesse R. ontsnappen uit een ziekenhuis.

Dat de kroongetuige diep in de onderwereld zat, bewijst bijvoorbeeld een zaak uit 2004. Hij probeert drugscrimineel Bhagdad el H. voor enkele tonnen af te persen door te dreigen hem aan te geven bij de politie. Het loopt anders. De drugscrimineel stuurt een paar mannen op Peter la S. af. Die vlucht naar de Criminele Inlichtingen Eenheid (CIE) van de politie. Peter la S. duikt enige tijd onder in een hotel.

Warm
Begin 2006, een paar maanden na de moord op Houtman, neemt Peter la S. de benen naar Spanje. Hij bivakkeert onder meer in kustplaats Marbella, „het Amsterdam van Spanje, maar dan zonder liquidaties.” „Ik dacht: Uit het oog, uit het hart. En het is daar lekker warm.”

Zijn criminele verleden blijft hem echter achtervolgen. In april 2006 hoort hij in Spanje tot zijn schrik dat kroegbaas Thomas van der Bijl in zijn café in Amsterdam is geliquideerd. Zelf heeft Peter la S. naar eigen zeggen samen met Jesse R. Van der Bijl ook in het vizier gehad. Tevergeefs voerden ze verkenningen uit om een geschikt moment te vinden de cafébaas om te brengen. Een ander duo zou later de moordklus klaren.

Al jaren wil Peter la S. „uit het milieu” stappen, benadrukte de kroongetuige. Dat valt niet mee. Vergeefs probeert hij een carrière als docent maatschappijleer te starten. Zijn strafblad speelt hem parten. „Uit het milieu stappen - het lijkt zo’n simpel zinnetje. Maar het is heel ingewikkeld. Er was een strijd in mij gaande. Ik had ruzie met mezelf. Ik wilde een normaal leven leiden. Niet vastzitten, geen sores. Maar er zijn ook krachten in jezelf aan de gang die je in de criminaliteit doen blijven. Ik kon niet zomaar wegblijven bij Jesse.”

Hij waakt ervoor zijn kennelijke innerlijke strijd op tafel te leggen in het bijzijn van zijn criminele vrienden. „Zulke dingen vertel je natuurlijk niet aan Jan en alleman.” Medio 2002 vertrekt hij voor een paar jaar naar Friesland, weg van zijn criminele contacten in Amsterdam. „Ik was labiel, depressief, alleen.”

Tipgeld
De kroongetuige maakte er deze week geen geheim van dat hij zijn kompanen erbij lapt om aan geld ofwel een veilig bestaan te komen. Zo speelde hij de politie in ruil voor tipgeld belastende informatie toe over zijn handlanger Mohamed R., ofwel Moppie, een van de verdachten in het liquidatieproces. Moppie werd in juni 2006 in Madrid opgepakt.

Peter la S. overwoog Jesse „met wapens en al” voor 500.000 euro uit te leveren aan de politie. De kroongetuige vroeg de overheid (vergeefs) bedragen tot 3 miljoen euro. „Ik wilde weg uit het milieu. Daar heb ik geld voor nodig.”

Peter la S. heeft in 2003 zijn eerste contacten met de Criminele Inlichtingen Eenheid. In mei 2006 komt de doorbraak. Rechercheurs zoeken hem in Spanje op. De crimineel legt een indrukwekkend aantal verhalen over liquidaties op tafel. Hij zegt meer moorden te willen voorkomen.

Aanvankelijk verzwijgt de kroongetuige zijn betrokkenheid bij de moord op Kees Houtman. „Ik wilde er zo veel mogelijk zonder kleerscheuren van af zien te komen.” In het najaar van 2006 komt de misdadiger toch met dat verhaal op de proppen, ook omdat hij zegt te beseffen dat zijn rol in die moordzaak zou uitkomen. „Ik moest definitief de knoop doorhakken. Half werk, dat werkt niet.”

Begin 2007 wordt de deal met justitie officieel bekrachtigd. Justitie zal acht in plaats van zestien jaar tegen Peter la S. eisen. De rechtbank is daar niet aan gebonden.

Zwaar
De komende maanden moet blijken of de verhalen van Peter la S. standhouden. De advocaten slijpen de messen. Zo heeft advocaat N. Meijering, raadsman van hoofdverdachte Ali A., harde noten gekraakt over het waarheidsgehalte van de verklaringen van de kroongetuige. Zo zou het verhaal van Peter la S. over de moord op Houtman „grote tegenstrijdigheden” bevatten. De advocaat spreekt van het „hopeloze gespartel” van de kroongetuige.

Zelf houdt de spijtoptant voet bij stuk: weliswaar zou hij zich af en toe kunnen vergissen in bepaalde details, maar over de liquidaties heeft hij de volledige waarheid op tafel gelegd.

Als geen ander beseft de kroongetuige dat heel wat misdadigers zijn bloed kunnen drinken. Peter la S. is opgenomen in een getuigenbeschermingsprogramma. Na zijn straf zal hij onderduiken, mogelijk ergens in het verre buitenland. De deal met justitie valt hem zwaar. „Het is zo complex, zo groot. Ik heb dit nooit van z’n leven voorzien.”