Bij de Bijlmerramp in 1992 is massaal psychologische hulp aangeboden, maar uit onderzoek bleek dat die hulp de problemen soms versterkte in plaats van verminderde, zegt dr. B. J. N. Schreuder, voorzitter van de raad van bestuur van Meerkanten, een instelling voor geestelijke gezondheidszorg op de Veluwe en in Flevoland. Eerder hield hij zich aan de universiteiten van Nijmegen en Leiden als hoogleraar psychotrauma bezig met de gevolgen van diepingrijpende gebeurtenissen.Die gevolgen zijn soms groot. „Anderzijds: mensen zijn ook sterk. Een groot percentage houdt geen blijvende verschijnselen aan een traumatische gebeurtenis over. De meeste mensen komen er vrij snel overheen, al dan niet met hulp van hun omgeving. Of ze vinden troost in het geloof. Dat laatste is lange tijd onderschat.”

Slecht slapen
Wie na een ingrijpend voorval de schrik in de benen heeft, een aantal nachten slecht slaapt of zich onzeker en gejaagd voelt, hoeft daarover niet direct verontrust te zijn, zegt Schreuder. „Als het na drie maanden nog niet verminderd is, kan hulpverlening nodig zijn. Dat laatste is zeker het geval als er na een jaar nog klachten zijn.”

Die hulpverlening ontbrak vroeger. „In de jaren dat ik in Nijmegen werkte, vroeg ik wel eens naar het bombardement in 1944, deze week 65 jaar geleden. Daar bleek vaak niet over gepraat te worden. Als het wel gebeurde, kwam boven tafel dat er wel degelijk mensen waren die er nog steeds gevolgen van ondervonden.”

Hard werken
Ook na andere oorlogservaringen en na de watersnood was er onvoldoende opvang. „De mensen moesten maar hard werken aan de wederopbouw en niet te veel denken aan wat ze hadden meegemaakt.” Met als gevolg dat mensen soms levenslang met de nasleep ervan kampen, of dat de gebeurtenissen zich na tientallen jaren weer onstuitbaar aan hen opdringen.

De hulpverlening is pas begin jaren zeventig ontwikkeld, zegt de ggz-bestuurder. „De oorlog in Vietnam verliep voor de Amerikanen niet zo goed. Toen is er veel wetenschappelijk onderzoek naar de gevolgen ervan gedaan. De mening ontstond dat iedereen onmiddellijk psychologische hulp aangeboden moest krijgen. Momenteel zitten we op de lijn dat die hulp beschikbaar moet zijn, maar zeker niet voor iedereen nodig is.”