In vorm zonder spiegels
Steeds meer Nederlanders doen aan fitness en dat doen ze doorgaans in de sportschool. Parallel met deze trend lijkt een kleiner trendje te lopen. Dat trendje heet: Alledaags en Pretentieloos Sporten. Het is wars van strakke pakjes, breedgeschouderde macho’s, nietsontziende spiegels en knetterharde muziek. Want bewegen moet vooral leuk blijven. En verantwoord.
Woensdagmiddag twee uur. Een sportzaaltje ergens in Veenendaal-Zuid. Achter een balie staat manager Arnolda Folmer (34). Ze heet de binnendruppelende dames welkom. „Hállo! Koud hè?” Twintigers, vijftigplussers, moeders: allemaal komen ze voor hun ”rondje Curves”.Curves is de naam van de grootste wereldwijde fitnessfranchiseformule voor vrouwen; het rondje is een circuitje van eenvoudige hydraulische toestellen en matjes voor de rek en de strek. Een swingend muziekje -duidelijk aanwezig, maar niet overheersend- begeleidt de vrouwen bij hun programma van een halfuur. Elke dertig seconden klinkt uit de boxen het advies een plaatsje op te schuiven. „Verander nú van station.” De dames doen het braaf.
Het hele trainingsprogramma van Curves is gebaseerd op de persoonlijke hartslag. „Je bepaalt zelf de zwaarte van je training”, legt Folmer uit. Dat betekent dat zweten volgens de Curvesfilosofie niet hoeft. Op het voorhoofd van een vrouw van midden veertig in een knalgroen shirt vormt zich naarmate ze vordert in het circuit toch een dun laagje vocht. Gesprekjes voeren met zij- en overburen gaat gelukkig nog prima. „Hoe gaat het met je, Dinie?” „Ja, best. Morgen weer solliciteren.” „Nou, succes meid.”
Bijpraten
Persoonlijk contact blijkt voor de meesten een belangrijke reden om te gaan ’curvesen’. Folmer: „Staan ze hier gezellig recepten uit te wisselen. Er komen veel persoonlijke verhalen los. Als ik weet dat er iemand naar het ziekenhuis moet, neem ik haar de eerstvolgende keer dat ze er weer is mee naar de kleedkamer, bijpraten.”
Sporten bij Curves kan op elk moment van de dag en dat vinden veel vrouwen ideaal. „Niets hoeft hier in groepsverband, bezoekers kunnen zelfstandig hun programma afwerken.” Ina Spruijt (56) is twee tot drie keer per week in het Veenendaalse centrum te vinden, vooral om haar conditie op te vijzelen. „Ik deed nooit aan sport, maar ik heb astma en ik merk dat het erg goed is voor mijn longen. En het is gezellig natuurlijk, ik ken inmiddels veel vrouwen.”
Opvallend in het bescheiden Curveszaaltje is de afwezigheid van spiegels en douches. Een bewuste keuze, vertelt Folmer. „We verzetten ons tegen de machocultuur die je vaak ziet bij grote sportscholen. Spiegelwanden, mannen die aan bodybuilding doen, strakke pakjes. Veel vrouwen voelen zich daar bekeken. Maar hier kunnen ze komen zoals ze zijn.”
Genieten
Gezelligheid en contact zijn ook de belangrijkste redenen waarom vrouwen zich aanmelden bij de ”vrouwengym” van Janita van Iwaarden-Seppenwoolde (29) uit Apeldoorn. Voor het luttele bedrag van 3 euro per persoon per persoon per keer geeft zij wekelijks gymlessen aan vrouwen van alle leeftijden. „Ik heb het eigenlijk altijd al gedaan, sporten met groepen vrouwen. In Rijssen, waar ik vandaan kom. In Canada, tijdens een stage. Het begon met een klein groepje, maar ik had er zo dertig.” Die olievlekwerking treedt inmiddels ook in Apeldoorn op. Het initiatief van Van Iwaarden loopt sinds november, maar er is al een wachtlijst.
Haar lessen -twee groepen per avond- geeft Van Iwaarden op de woensdagavond in een kleine gymzaal midden in een Apeldoornse woonwijk. Rond achten bevolkt een gemêleerd gezelschap het zaaltje. Van Iwaarden vinkt een absentielijst af - een keertje verzuimen blijft niet onopgemerkt. Dan gaat ze voor in gebed. Bidden voor het gymen? Van Iwaarden: „Ja. Ik heb daar bewust voor gekozen. We vragen over andere activiteiten wel een zegen, waarom dan niet over het sporten? We moeten alles doen tot eer van God.”
De voormalig docent lichamelijke opvoeding aan de Jacobus Fruytier Scholengemeenschap startte haar gymgroep omdat ze houdt van samen bewegen, maar ook omdat een christen volgens haar in een gewone sportschool niet fatsoenlijk kan vertoeven. „Daar voel je je toch niet thuis.” Met sporten is niets mis, aldus de Apeldoornse. Juist niet. „Veel reformatorische mensen rennen maar door, gunnen zichzelf weinig ontspanning. Maar van sport mag je genieten. Al ga je als christen natuurlijk wel minder ver.”
Vouwhang
De dames doen een warming-up. Rondjes joggen, zwaaien met de armen. Een balspel om de kleine spiertjes los te maken. Dan allemaal in een kring op een matje. Buikspieren, beenspieren, bilspieren. Van Iwaarden is onvermoeibaar en onverbiddelijk. „Been omhoog en naar beneden. Acht, zeven, zes. En nu in drieën!” Gegniffel. Gesputter. Een van de dames laat met een demonstratieve plof het been vallen. Hilariteit bij de deelneemsters. „Volhouden”, spoort Van Iwaarden aan. „Nog ééntje.” De groep werkt zich zichtbaar in het zweet. Precies de bedoeling van de fanatieke Apeldoornse.
De oefeningen van Van Iwaarden vallen officieel niet onder de noemer fitness, al doet ze regelmatig een conditiecircuitje. Het zijn vooral spier- en turnoefeningen. Turnen, dat is bijvoorbeeld zwaaien aan de ringen. Dat zwaaien lukt de meesten nog wel, maar voor de halve draai is meer coördinerend vermogen nodig. Soepel doet Van Iwaarden eventjes de vouwhang voor, terwijl ze onverstoorbaar doorgaat met het geven van haar instructies. Wederom aanleiding tot vrolijkheid bij de dames.
„Het is hier zóó gezellig”, verzucht Margriet Bongers (20) na afloop in de kleedkamer. „En lekker goedkoop.” Susan Schoonhoven (37) waardeert de gezelligheid eveneens, maar het christelijke karakter van de gymgroep is voor haar zeker niet onbelangrijk. „Ik houd wel van sportief bezig zijn. Maar met die keiharde muziek in sportscholen heb ik moeite. Ik heb hiervoor gezwommen, daar was dat ook het geval. Ik voelde me er toch een beetje bezwaard bij.” De vriendinnen Ina Dijkshoorn (53) en Marga Westerink (53) sportten voordat ze aan deze groep deelnamen helemaal niet. „Het kwám er gewoon niet van. Maar nu voelen we ons energieker worden. Ja, het is echt belangrijk om je spieren in orde te houden.”
„We zijn niet allemaal modellen”
„Wij zijn een gezellige ons-kent-onsclub”, zegt een woordvoerder van Health City, de grootste fitnessketen van Nederland, in antwoord op de vraag hoe het gesteld is met de macho- en schoonheidscultus in grote sportscholen. „Als je een club binnenstapt, zie je heus wel dat het er niet allemaal perfect uitziet. Er loopt hier van alles. Iedereen komt hier om zijn eigen redenen. De een heeft maat 40 en wil alleen maar krachttraining doen, de ander heeft dezelfde maat, maar wil wel afvallen. Mensen hoeven bij ons niet bang te zijn op hun uiterlijk afgerekend te worden. We zijn niet allemaal modellen, daar zijn er maar een paar van op de wereld, toch?” En al die spiegels dan? „Misschien zijn die voor een enkeling confronterend. Maar er zijn heel veel mensen die graag voor een spiegel sporten.”
Bij de Haagse vestiging van Fitness First -de grootste keten van fitnessclubs ter wereld- is maar één spiegelwandje te vinden en dat staat er puur functioneel, vertelt medewerker Anita Mansveld. „Bewust. We hebben hier trouwens helemaal niet zo te maken met machogedrag. Terwijl we niet eens een dresscode hanteren, iets wat sommige andere clubs wel doen. En onze muziek is afgesteld op een geoorloofde geluidssterkte.”
Fitness populair bij welvarende vrouw
De fitnessbranche groeit snel. Volgens de ”Rapportage sport 2008” (ISBN 978 90 377 0361 0, 19,50 euro) van het Sociaal en Cultureel Planbureau is ze een van de snelst groeiende segmenten van de vrijetijdseconomie. Fitness is in Nederland de meest beoefende sport. Fitnessers zijn meestal zo tussen de 19 en de 34 jaar oud en meer dan een vijfde sport bij een fitnesscentrum of een sportschool. Vooral welvarende vrouwen van 20 tot 45 jaar uit de stad blijken van de sport te houden. Dat staat, volgens het SCP-rapport, niet los van de toenemende aandacht voor gezondheid en lichamelijke schoonheid. Gezond, fit en slank zijn vormen de belangrijkste motieven voor mensen om aan fitness te doen.
Over de afgelopen twintig jaar verviervoudigde het aantal ingeschreven fitnesscentra. Vooral de laatste jaren stijgt het aantal explosief. Sinds 1994 nam de gemiddelde omzet van fitnessbedrijven met 2 tot 49 werknemers met bijna 150 procent toe. Het rapport signaleert dat steeds meer sportcentra zich specialiseren of zich op een doelgroep als vrouwen of ouderen gaan richten. Het zou, aldus het SCP, een signaal kunnen zijn dat de sector in toenemende mate te maken krijgt met concurrentie.
De fitnessbranche is steeds vaker betrokken bij allerlei projecten gericht op een gezonde leefstijl. Veel centra doen samen met zorgverzekeraars bijvoorbeeld mee aan het Nationaal gezondheidsplan, een project van de Stichting Collectief Preventieve Gezondheid (CPG). De stichting ontwikkelt leefstijl- en preventieprogramma’s (nationaalgezondheidsplan.nl). Verder zijn er zorgverzekeringen die premiekorting geven aan sportschoolbezoekers. Bewegen loont, dat besef dringt meer en meer door. Het levert ook nog eens geld op, want onvoldoende bewegen genereert jaarlijks minimaal 677 miljoen euro aan zorgkosten, berekende het SCP.
