Dat blijkt uit een brief die premier Balkenende gisteren naar de beide Kamers heeft gestuurd.Oud-president van de Hoge Raad mr. W. J. M. Davids zal de commissie gaan leiden. De geboren Rotterdammer was onder meer rechter in Assen. De topjurist nam in november afscheid bij de Hoge Raad, waar hij in 1986 was komen werken.

Op verzoek van het kabinet zal Davids in zijn commissie enkele ministers van staat benoemen. Negen oud-bewindslieden dragen die eretitel, waaronder

PvdA’er Van der Stoel, Van den Broek en Lubbers (CDA) en Toxopeus (VVD). Met de aanstelling van de ministers van staat is de commissie volgens Balkenende „verzekerd van ruime bestuurlijke en politieke ervaring en van ruime ervaring met vraagstukken van internationale betrekkingen en internationaal recht.”

De precieze onderzoeksopdracht aan de commissie heeft Balkenende in zijn brief als volgt omschreven: „Onderzoek doen naar de voorbereiding en de besluitvorming tussen zomer 2002 en zomer 2003 over de politieke steun van Nederland aan de inval in Irak in het algemeen en over aspecten van volkenrechtelijke aard, aspecten van de inlichtingen- en de informatievoorziening en aspecten van vermeende militaire betrokkenheid in het bijzonder.”

Om aan die opdracht te voldoen, krijgt de commissie ruime bevoegdheden. Davids en zijn mensen kunnen rekenen op „ongehinderde medewerking” van en toegang tot alle ministeries, de inlichtingendiensten en de krijgsmacht. Daarnaast krijgen ze inzage in alle documenten, inclusief geheime minsterraadsstukken, en kunnen ze iedereen verhoren die ze willen.

Met de aanstelling van de commissie introduceerde premier Balkenende gisteren een staatsrechtelijk nieuwigheidje: Alle nog openstaande vragen van de Tweede en de Eerste Kamer over de inval in Irak en alle vragen die de komende maanden zullen worden gesteld, stuurt hij door naar de commissie-Davids. Die moet de vragen beantwoorden.

Normaliter beantwoordt het kabinet vragen uit de Kamer. Die gewone manier van werken lijkt niet meer te voldoen, schrijft Balkenende in zijn brief. Ieder antwoord van het kabinet roept in dit dossier weer nieuwe vragen op. Daarnaast krijgt het kabinet volgens de premier nu steeds het verwijt dat het niet open en eerlijk is. Bovendien willen de ministers de handen vrij hebben om de financieel-economische crisis aan te pakken.

In afwachting van het onderzoeksrapport van Davids –dat voor 1 november af moet zijn– mogen betrokken ministers en staatssecretarissen niets meer zeggen over de steun aan de inval in Irak.

VVD, PVV, D66 en de SGP hebben hun vraagtekens bij deze nieuwe manier van werken. „De grondwettelijke inlichtingenplicht van de regering kan niet worden geparkeerd bij een externe commissie”, meent SGP’er Van der Staaij.

Voor de VVD en de PVV is de weigering om Kamervragen te beantwoorden zelfs reden om zich aan te sluiten bij de linkse oppositiepartijen die aandringen op een parlementaire enquête.