Haarde zei dat hij alle moeite zal doen om ervoor te zorgen dat de verkiezingen het economische herstelplan niet in de weg zullen zitten. De premier zal niet terugkeren in de nieuwe regering. Haarde moet volgende maand geopereerd worden wegens een kwaadaardige tumor.De beslissing van Haarde volgt op een periode waarin steeds fellere demonstraties werden gehouden tegen de regering. Woensdagavond omsingelden ongeveer 2000 betogers het parlementsgebouw en werden er vuurwerk, schoenen, toiletpapier, stenen en straattegels naar het gebouw en de politie gegooid. Voor het eerst sinds 1949 gebruikte de oproerpolitie traangas. Demonstranten omsingelden de auto van de premier en bekogelden die met eieren en blikjes frisdrank. Haardes woordvoerder zei dat de premier ongedeerd, maar danig geschokt was.

De protesten waren het gevolg van de economische crisis in IJsland. Het land is feitelijk failliet nu de IJslandse banken, waaronder Landsbanki, dat eigenaar was van IceSave, bankroet zijn. De IJslandse munt kelderde, de inflatie en de werkloosheid rezen de pan uit. In IJsland wonen ongeveer 320.000 mensen, waarvan 114.000 in Reykjavik.

Premier Haarde kwam onder vuur te liggen, maar zei niet te zullen zwichten en zijn verantwoordelijkheid te nemen. Volgens hem ligt de schuld bij roekeloze bankiers, die de afgelopen jaren te grote risico’s hebben genomen.

Oorspronkelijk stonden de volgende verkiezingen in IJsland gepland voor 2011. De 56-jarige Haarde verklaarde gisteren dat routineonderzoek vorige week een kleine, maar kwaadaardige tumor in zijn keel aan het licht had gebracht. Zijn artsen hebben hem aangeraden zich onmiddellijk te laten opereren, maar omdat de ingreep niet in IJsland kan worden uitgevoerd moet hij daar eind deze maand of begin volgende maand voor naar het buitenland, aldus de premier op de website van de regering. Haarde zei goede hoop te hebben de ziekte te overwinnen, maar hij zei ook dat de onzekerheid over het verloop van de ziekte hem had doen besluiten zich niet herkiesbaar te stellen.

De vervroegde verkiezingen moeten nog worden goedgekeurd door de Alliantiepartij, die samen met de Onafhankelijkheidspartij van Haarde de huidige regeringscoalitie vormt.