Visie: Je staat een stuk relaxter in het leven als je je zelf een mening vormt over eigen geldzaken. Dit voorkomt afhankelijkheid van allerlei (financiële) adviseurs.Administratie: Ken je bezit. Een goede administratie is niet alleen iets voor zuinige types. Ze vormt de basis van het financiële overzicht en telt nog meer dan vroeger, toen we alleen over contant geld beschikten. Pinpas, chipknip en creditcard vertroebelen een frisse kijk op de geldstroom.

Kwartaal: Het maken van een begroting biedt structuur. Zit echter niet wekelijks boven op de centen. Ook uit een maand- of een kwartaaloverzicht wordt globaal duidelijk wat wekelijks te besteden valt.

Prioriteiten: Er bestaat niet één perfect bestedingspatroon. Ook de gouden bespaartip is heel persoonlijk. Kies dus een manier van omgaan met geld die aansluit bij eigen wensen en mogelijkheden. Stel een prioriteitenlijst vast en begin onderaan met besparen.

Vaste lasten: Loop alle (vaste) lasten op vaste momenten langs, bijvoorbeeld jaarlijks. Onder meer op verzekeringen (independer.nl), energiekosten (energieprijzen.nl) en (tijdschrift)abonnementen kan vaak bezuinigd worden. Laat je tussendoor niet van de wijs brengen door de commercie, die je het gevoel geeft zo’n beetje de enige te zijn die bij de verkeerde club zit. Wees op je hoede voor verzekeraars, want zij slagen er regelmatig in mensen onnodig bang te maken.

Toeslagen: Laat geen welkome aanvullingen op het inkomen liggen. Zie berekenuwrecht.nl en rechtopgeld.nl.

Adviseurs: Financiële adviseurs verdienen aan bonussen. Wees alert op het product dat ze aanprijzen. Zet alleen een handtekening onder een financieel product dat je het voor 100 procent begrijpt en pas ná het inwinnen van advies van iemand anders dan de tussenpersoon.

Uitstellen: Zie schuld niet als bezit. Lenen wordt ons te makkelijk gemaakt. Kun je iets nog niet betalen? Sluit dan geen lening af, maar wacht en spaar. De tijd van verlangen is ouderwets leuk. Is het product eenmaal aangeschaft, dan blijkt tevredenheid langer te duren.

Kopen: Ken jezelf en blijf hebzucht de baas. In de praktijk kopen we meer dan we van plan zijn. Probeer impulsverkopen te voorkomen door noodzaak, kosten en baten vooraf tegen het licht te houden. Twee weken uitstel werkt soms prima. Maak voor een aankoop even tijd om op tweedehandssites zoals markplaats.nl, erdeetref.nl, bol.com en boekwinkeltjes.nl rond te struinen. En wees tevreden met goedwerkende apparaten. Dank ze niet af voor nieuwe, hippe varianten. Marketeers laten ons graag laten geloven dat er vraag is naar door hen bedachte (onzin)producten.

Duurkoop: Uit talrijke tests blijkt dat de slogan ”goedkoop is duurkoop” lang niet altijd opgaat.

Prijslijst: Maak een lijst met favoriete basisproducten en waar die het voordeligst zijn. Dat biedt zicht op prijsontwikkelingen.

Groente: Groente in de aanbieding is even gezond als duurdere varianten. In tijden van dure versproducten vormen diepvries- en blikgroente een alternatief.

Huren, lenen of delen: Reclamemakers willen dat je koopt. Toch blijkt huren soms goedkoper en vinden veel mensen het geen enkel probleem om iets als een tent uit te lenen. Anderen kiezen voor het delen van bijvoorbeeld een auto.

Bijverdienen: Verkoop spullen die je nooit gebruikt via internet. Het boekje ”Zo verkoop je succesvol op internet” is gratis verkrijgbaar via onlibri.nl. De site andermaal.com helpt een goede prijs te bepalen.

Gierigaards: Verhalen over besparen op kleine dingen doen het slecht op verjaardagen. Dat zou voor armoedzaaiers en gierigaards zijn. Toch zijn kleine besparingen onmisbaar om het nodige over te houden. Dagelijks 2 euro minder besteden levert 730 euro per jaar en 7300 euro in tien jaar tijd op.

Rente: Kijk voor een hoge spaarrente op sparen.pagina.nl en vanspaarbankveranderen.nl. Let wel op of de spaarbank onder het garantiestelsel van DNB valt.

Boeken en sites: Er zijn tal van sites over geldzaken en besparen. Onder meer nibud.nl, nooitmeerrood.nl, milieucentraal.nl, tipsomtebesparen.nl, zuinig.info, rijkerleven.com en bespaartips.startbewijs.nl.

Relatie: De omgang met geld kan kwaad bloed zetten. Drie op de vijf stellen maken ruzie over geld. Vermijd geldgeheimen en blijf in gesprek over de financiën.

Romantiek: Een romantische verrassing hoeft niet duur te zijn. Het gaat om het idee.

Opvoeding: Laat spaarzaamheid vergezeld gaan van humor, creativiteit en warmte. Opvoeding en sfeer, óók rond geldzaken, hebben een blijvende invloed op kinderen.

Mede n.a.v. ”Crisis checklist” door Marieke Henselmans; uitg. Carrera, Amsterdam, 2009 (verschijnt eind januari); ISBN 9789048801855; 144 blz.; € 12,-;

”101 goed met geld tips”, door Marieke Henselmans; uitg. Nibud, Utrecht, 2008; ISBN 9789089040114; 130 blz.; € 10,-;

”Geld & gezin” door Erica Verdegaal; uitg. Bert Bakker, Amsterdam, 2006; 9789035129498; 300 blz.; € 10,-.

Zorgen dat mensen niet miezerig in een hoekje kruipen en hen uitdagen keuzes te maken. Dat hoopt Marieke Henselmans te bereiken met haar nieuwste boek, ”Crisis checklist”, dat eind deze maand verschijnt. Want recessie of niet, „wie greep heeft op zijn geldzaken, kan nooit iets gebeuren.”

Henselmans hakte in de jaren 80 zelf met het besparingsbijltje. „Ik raakte mijn baan in de gezondheidszorg kwijt, vond een paar uur werk en ontving aanvullende bijstand. Mijn inkomen halveerde. Tijdens latere studies veranderde er weinig in de financiële situatie. Medestudenten klaagden volop en leenden geld. Ik had echter genoeg, reed auto en kon de dingen doen die ik wilde. Ook nog toen ik als alleenstaande moeder van een piepklein inkomen moest rondkomen.

Omstanders vroegen vaak hoe ik dit voor elkaar kreeg. In 1999 besloot ik dat op papier te zetten in ”Consuminderen met kinderen”. Mijn situatie was inmiddels gewijzigd dankzij mijn huwelijk. Toch paste ik mijn uitgaven niet aan het hogere inkomen aan. Het basisgenoeg, het rondkomen van weinig, is leuk en prikkelt de creativiteit. Ook in tijden van crisis.”

Henselmans schreef meer boeken over bezuinigen en wordt gezien als besparingsexpert.

Voorzien boeken met bespaartips in een behoefte?
„Vreemd genoeg wel. Voor mijn gevoel ben ik continu bezig met het intrappen van open deuren. Uit reacties blijkt het tegendeel. Het lijkt wel alsof de vaardigheden die ouders en grootouders bezaten, verdwenen zijn. Zij maakten een eenvoudige begroting en stopten wat geld in de spaardoos van Brabantia voor moeilijker tijden.”

In hoeverre verschilt ”Crisis checklist” van eerdere uitgaven?
„Boeken met bespaartips verouderen snel omdat de toon niet meer de juiste is en bedragen niet kloppen. Natuurlijk is er altijd een zekere overlap tussen uitgaven met eenzelfde thema. Maar er zijn ook verschillen. In ”101 tips om te besparen” (Nibud, 2008) bied ik puur informatie en geef ik als een soort schooljuf aan wat het handigst is. Het crisisboek gaat dieper op de materie in en is opiniërend. Vooral op het vlak van de commercie. Ik vind het verbijsterend om te zien hoe reclame complete volksstammen hersenspoelt. Voorbeelden? Reclame suggereert: zelf dingen doen is tijdrovend en armoedig. Je bent een dief van eigen portemonnee als je niet leent. Je hoort er pas bij als je de nieuwste gadgets aanschaft. Maar wie lag ooit huilend in bed omdat hij niet meer tegen koffie zetten met een filter kon?

Het gevaarlijkst vind ik de zogeheten neuromarketing. Reclamemakers maken hierbij gebruik van hersenonderzoeken om tot kopen aan te zetten zónder dat consumenten zich daarvan bewust zijn. Geuren en kleuren spelen hierbij een belangrijke rol.”

Vraagt een crisis om een boek? Slaan mensen niet zelf de hand aan de ploeg?
„Iedereen is bezorgd, slechts weinigen komen in actie. Velen schieten in een slachtofferrol en geven de schuld aan de euro of aan zakkenvullers bij grote bedrijven. Ik probeer hen te inspireren om de eigen situatie te analyseren. Denk zélf na, maak zélf keuzes en laat je niet gek maken door de commercie, de mode en de buren.

Ik grijp de crisis aan om te herhalen wat ik altijd roep. Mensen vragen mij wat ze moeten doen. Ik kaats de bal in ”Crisis checklist” terug via vragenlijsten: hoe doe je het zelf en wat vind je daarvan? Vervolgens geef ik adviezen. Die aanpak is nieuw.”

Hoe heet wordt de crisissoep gegeten?
„Op individueel niveau kan het nodige misgaan, bijvoorbeeld als iemand werkloos wordt. Toch vind ik alle hectiek rond werkeloosheid overdreven, al moet een werkloze nieuwe keuzes maken. Dat kan onder meer achter de kar in de supermarkt. Stop ermee allerlei onnodige en ongezonde producten in de winkelwagen te kwakken en vervolgens vol te houden dat het leven onbetaalbaar is. Crisis of niet, wie greep heeft op zijn eigen inkomen en eigen uitgaven en vaardigheden bezit om uitgaven af te stemmen op mogelijkheden kan nóóít iets gebeuren.

Overigens ontstaat een echte crisis pas door een ernstige ziekte of na een ongeluk en niet vanwege de financiële situatie. Geldzaken zijn te regelen en vallen in de categorie ”oplosbaar”. Een goede relatie en de gezondheid van de kinderen tellen veel zwaarder.”