Merkel en Poetin hebben samen wel een groot voordeel. Ze beheersen elkaars taal. Poetin was in de laatste jaren van de Koude Oorlog geheim agent in de DDR-stad Dresden, terwijl Merkel als scholiere het beste Russisch sprak van heel Oost-Duitsland. Ze kunnen dus kiezen welke taal ze spreken. In de internationale betrekkingen is dat vrij uniek.Maar ook al versta je elkaar goed, dat is nog geen garantie voor goede verhoudingen. Integendeel, al een paar jaar botert het helemaal niet tussen Berlijn en Moskou.

Dit komt vooral door het vertrek van kanselier Schröder. Als Duitse sociaaldemocraat was Schröder sowieso al open tegenover het oosten. Hij was er sterk van overtuigd dat economische banden tussen Rusland en Duitsland de democratie in het Kremlin zouden bevorderen.

De handel tussen de landen bloeit daarom als nooit tevoren. Duitsland haalt ruim 30 procent van de olie en meer dan 35 procent van het gas uit Rusland. Andersom verzorgen de Duitsers de het grootste aandeel van de import in Rusland. Economisch gezien loopt de relatie dus uiterst gesmeerd.

Maar ook persoonlijk klikte het heel goed tussen Schröder en Poetin. Het leken echte vrienden. Sommige bronnen stellen zelfs dat beide families samen Kerst vierden. Dat zou uniek zijn in de internationale politiek.

Investeren in goede relaties met Rusland was aan het eind van de jaren negentig trouwens niet uitzonderlijk. Het is bekend dat de Britse premier Tony Blair de nieuw aangetreden Amerikaanse president George W. Bush stimuleerde de band met Poetin te verstevigen. Die had veelbelovende plannen voor de democratisering van Rusland. Bovendien was hij bezig Engels te leren.

Tijdens Poetins bezoek aan Bush op Camp David leek het tussen hen te klikken. Maar snel daarna kwamen de septemberaanslagen in 2001. En toen bleek Moskou niet meer zo’n geschikte bondgenoot. Het Westen vermoedde dat Rusland in zijn strijd tegen de ‘moslimrebellen’ in Tsjetsjenië massaal de mensenrechten schond. Schröder sprak Poetin daar nauwelijks op aan en maakte zich vooral sterk voor economische ontwikkeling. Onder zijn bewind ontkiemden plannen voor een pijpleiding door de Oostzee. Inmiddels is hij zelf commissaris van het bedrijf dat die leiding moet aanleggen.

Toen Merkel in 2005 aantrad, was al duidelijk dat president Poetin van Rusland geen democratie zou bewerkstelligen. De persvrijheid bijvoorbeeld werd aan alle kanten beknot.

Maar als geboren Oost-Duitser had Merkel nog een reden om Moskou op afstand te houden. De val van de Muur in 1989 had voor haar echte vrijheid gebracht. Ze koesterde diep wantrouwen jegens de ambities van de Russische beer. Tijdens een van haar eerste bezoeken ontving ze op de ambassade in Moskou Russische mensenrechtenorganisaties. Een duidelijker signaal had ze niet kunnen geven.

Ze koos voor herstel van de banden met de Verenigde Staten, die onder Schröder grote schade hadden opgelopen. Sindsdien spreekt ze in Washington steevast van „vriendschap”, terwijl ze het in Moskou houdt op „strategisch partnerschap.”

Toch is het niet zo dat de Amerikanen vandaag de Duitse agenda dicteren. Berlijn vaart een keurige middenkoers. Toen de Russen afgelopen zomer huishielden in Georgië, verbrak Merkel de contacten niet, ook al was haar kritiek niet mals. De NAVO stopte het gesprek wel, ook al kwam ze daar in december op terug.

Diezelfde tussenweg bewandelde Duitsland tijdens de NAVO-top in Boekarest in april. President Bush zette de andere lidstaten onder druk om Oekraïne en Georgië toe te laten als kandidaatlidstaten, wat de Russen verschrikkelijk vinden. Maar met steun van Frankrijk –en verrassend genoeg ook Nederland– wist Merkel te voorkomen dat de Amerikanen hun zin kregen.

Gezien haar reputatie ligt het daarom niet voor de hand dat de gasruzie tussen Rusland en Oekraïne Merkel van haar middenkoers zal af brengen.