De bekendmaking, donderdagmiddag, kwam niet als een verrassing. Functionarissen van de in Frankfurt gevestigde instelling hadden er de afgelopen dagen al op gezinspeeld en de financiële markten hielden voluit rekening met een versoepeling van het beleid.

Het is voor het eerst sinds meer dan een jaar dat de autoriteiten die de verantwoordelijkheid dragen voor de geldpolitiek in Europa in actie komen. In november 2001 kondigden zij eveneens een aanpassing naar beneden van 0,5 procent af. Sinds haar oprichting in 1999 heeft de ECB nu zes keer een rentemaatregel getroffen, telkens in neerwaartse richting.

De jongste beslissing viel tijdens het periodiek overleg van de raad van bestuur van genoemde instantie. Die omvat de zeshoofdige directie en de twaalf nationale bankpresidenten uit de landen die de gemeenschappelijke munt hebben ingevoerd.

Een maand geleden zag de centrale bank van het eurogebied nog af van een ingreep. Zij kreeg toen forse kritiek te verduren, mede omdat de Amerikaanse Federal Reserve (Fed) inmiddels wel haar tarieven had gewijzigd, in een poging de kwakkelende economie een steun in de rug te bieden. De toonaangevende intrestvoet in de Verenigde Staten bedraagt na een lange reeks van verlagingen thans 1,25 procent.

De ECB heeft als voornaamste taak de inflatie binnen de perken te houden. Zij hanteert daarbij een grens van 2 procent. President Duisenberg stelt vast dat recente informatie erop wijst dat de druk op de prijzen afneemt. Die ontwikkeling zou de ruimte hebben verschaft om de monetaire teugels te laten vieren.

In oktober lag de index van de geldontwaarding 2,3 procent boven het niveau van een jaar eerder. In november is er volgens schattingen een vertraging opgetreden tot 2,2 procent. Duisenberg acht in de loop van 2003 een daling mogelijk tot onder het plafond van 2 procent. Nederland steekt, met een percentage van 3,6, ongunstig af bij het gemiddelde.

De Europese economie kan een lagere rente, die lenen goedkoper maakt en daarmee investeringen aanmoedigt en de kooplust van de consument bevordert, goed gebruiken. Alle cijfers duiden er namelijk op dat een duidelijk herstel van de groei vooralsnog achterwege blijft.

Duisenberg sprak donderdag zijn zorg uit over de haperende conjunctuur. Hij verwacht ook in de komende maanden weinig verbetering. „Dit teleurstellende beeld reflecteert de aanhoudende hoge graad van onzekerheid en het gebrek aan vertrouwen”, aldus Duisenberg. Als een belangrijke factor in dat verband noemde hij de dreiging van een oorlog rond Irak, met daaraan verbonden het risico van duurdere olie.

De Bank of England besloot haar tarieven niet te veranderen. Het Verenigd Koninkrijk alsook Denemarken en Zweden maken geen deel uit van de monetaire unie binnen de EU.