De Mars Hill Church in Seattle, aan de westkust van de VS, is een van de snelst groeiende kerken van Amerika. Telde de megakerk begin 2008 goed 5500 leden, inmiddels is dat opgelopen tot ruim 7000. De meeste aanwas kwam na de afgelopen zomer. De Shelter Rock Church in Manhasset (New Jersey), een evangelische gemeente in een welgestelde buurt dicht bij New York, moet op zoek naar een nieuwe vergaderlocatie omdat sinds september de toeloop van hoorders wekelijks toeneemt.De belangstelling voor de kerkdiensten manifesteert zich bij verschillende gemeenten niet alleen op zondag. Ook de weekdiensten die hier en daar worden gehouden, kunnen rekenen op meer aanwezigen. Vooral gebedsdiensten waarin uitdrukkelijk aandacht wordt gegeven aan de economische omstandigheden doen het goed. De Life Christian Church in West Orange (New Jersey) adverteert zelfs met gebedsuren waarop werklozen kunnen komen om te vragen of de gemeente concreet voor hen bidt, opdat ze weer werk kunnen vinden. Daar is grote belangstelling voor.

Ds. A. R. Barnard, stichter en predikant van de grootste evangelische gemeente in Manhattan, spreekt van een „bijzondere tijd met grote mogelijkheden voor het Evangelie.” De deuren van zijn kerk staan zondags en doordeweeks wagenwijd open om mensen in problemen bijstand te verlenen.

Christelijke gemeenten in heel Amerika bieden burgers sinds de herfst coachingprogramma’s aan die hen door deze economisch moeilijke tijden kunnen loodsen. De Midtown Manhattan Church verzorgt een cursus voor ”gezond financieel beleid”. Les 1: „Het begin van de oplossing voor je geldzorgen is: alles aan Jezus geven, inclusief je eigen hart.” Behalve geestelijke adviezen, biedt de gemeente ook hulp aan van boekhouders, accountants en beleggingsadviseurs. Gratis voor wie echt aan lagerwal is geraakt, tegen een schappelijk broeder- of zusterprijsje voor wie nog iets in kas heeft.

Nationale opwekking

Een deel van de Amerikaanse evangelicals is niet zo somber als de gemiddelde burger in de VS als het gaat om de toekomst. Zij hopen namelijk dat de recessie het begin vormt van een nieuwe nationale opwekking waar ze al zo lang naar uitzien.

Ze hebben inmiddels ook enige wetenschappelijk argumentatie voor de stelling dat uit economisch slechte tijd geestelijk gewin valt te halen. Eind 2007 publiceerde David Beckworth, econoom aan de universiteit van Texas, een studie waarin hij een verband tussen economische malaise en geestelijke bloeitijd aantoonde. Hij kwam tot de opvallende conclusie dat bij elke recessie tussen 1968 en 2004 gemeenten met een evangelicaal karakter groeiden met 50 procent. De gevestigde kerken zagen in diezelfde tijd hun gestaag afnemende ledental korte tijd alleen maar wat minder snel slinken. „De groei komt vooral ten goede aan de evangelicals”, is Beckworths stelling.

De studie kreeg direct na de publicatie nauwelijks aandacht. In september vorig jaar was die er plotseling wel. Ds. D. MacKintosh, voorganger van een zevendedagsgemeente in Californië, noemt de conclusies van Beckworth „heel uitdagend. We moeten dit moment uitbuiten. Iedere opwekking in het verleden kwam toen ons land in de misère zat.”

Losse band

Vertegenwoordigers van de grote gevestigde kerken zijn minder enthousiast over de studie van Beckworth. Zij zien dat hun kerken niet meer belangstellenden trekken in deze slechte economische tijden. Integendeel, niet alleen het kerkbezoek daalt, ook de inkomsten. Inmiddels zijn verschillende kerken in geldnood gekomen. „Hoe kun je spreken van een aanstaande opleving als je kerkgebouwen in de verkoop moet doen?” zegt een persvoorlichter van de United Methodist Church.

Dr. Beckworth heeft wel degelijk een verklaring voor de verschillen in ontwikkeling bij evangelicalen en de gevestigde kerken. „Gemeenten van evangelicals zijn zeer zelfstandig. Als ze al deel uitmaken van een grotere gemeenschap, dan is er een losse band. De plaatselijke gemeente, daar gaat het om. Daar ontvangen mensen warmte, aandacht, geestelijke lessen en zo nodig materiële ondersteuning. Daarom willen mensen die nog wel geld hebben, graag geven aan hun geestelijk thuis waar ze elke zondag komen. Bij de grote, gevestigde kerken is dat heel anders. Daar zijn leden vaak voorbijgangers die dan weer wel en dan weer niet naar de kerk gaan. Er is minder verbondenheid onder de leden. Dan heb je ook niet zo’n behoefte naar hen toe te gaan als er nood is.”

Larry Eskridge, onderzoeker van het Institute for the study of American Evangelicals in Wheaton, is gematigder. „Na de aanslagen van 11 september was er ook een toename van kerkbezoek. Maar die vervloog snel. Rampen leiden vaak tot korte momenten van bezinning, maar al spoedig zoeken mensen hun heil weer bij adviseurs en coaches in plaats van bij voorgangers.”