Donderdag kondigde ook de Veldhovense chipmachinefabrikant ASML drastische maatregelen aan. De multinational schrapt duizend banen, 10 procent van het totale aantal, en zal de komende kwartalen tijdelijk productiefaciliteiten sluiten.Eerder had ASML al werktijdverkorting gekregen van de staat voor 1100 van de 7000 werknemers.

„Niet eerder hebben we een dergelijke, plotselinge vraaguitval naar onze lithografiemachines meegemaakt”, aldus ASML–topman Eric Meurice.

Eerder kondigden de Eindhovense chipfabrikant NXP, die wereldwijd 4500 banen schrapt, en toeleverancier aan de chipindustrie Besi al reorganisaties aan om zich te weren tegen de economische crisis.

„Het is moeilijker geworden voor mensen om dure aankopen te doen”, zegt analist Wing Yen Choi van zakenbank Theodoor Gilissen. „Ze zijn veel voorzichtiger.” Door de teruggevallen vraag naar consumentenelektronica en de in problemen verkerende, eveneens ‘chipintensieve’ auto-industrie, zijn volgens Choi minder chips nodig en dus minder chipmachines.

Daarnaast zijn de prijzen van geheugenchips voor onder meer computers en digitale camera’s de afgelopen jaren sterk gedaald als gevolg van overproductie. Chipfabrikanten als Toshiba, Samsung en TSMC vinden het daardoor niet nodig nieuwe machines te bestellen.

En dat voelt ASML, dat steeds meer moeite heeft met het vinden van financiering van zijn dure machines van zo’n 30 miljoen euro per stuk. De donkere wolk van de „meest catastrofale winstwaarschuwing in de geschiedenis van ASML”, volgens analist Didier Scemama van RBS, hangt ook over de rest van de industrie. „Want het staat buiten kijf dat ASML het beste jongetje van de klas is.” In Nederland zullen de komende maanden chiptoeleverancier ASMI en ook de toeleveranciers van ASML getroffen worden, zo verwacht de analist van Theodoor Gilissen.

„Zoals softwareleverancier ICT Automatisering en kleinere, gespecialiseerde bedrijven die componenten maken in de omgeving van Eindhoven.” Ook detacheerder TMC wordt geraakt door de problemen van zijn grootste klant ASML, zo verwacht SNS Securities. De zakenbank schat dat 20 procent van de omzet van het bedrijf bij ASML vandaan komt.

Het Zwolse RoodMicrotec, voorheen Rood Technology, lijkt de dans te ontspringen. „We zijn voorzichtig optimistisch over 2009 en zeker over de jaren erna”, aldus topman Philip Nijenhuis donderdag. Zijn bedrijf, dat chips test, is actief in hoogwaardige chips voor onder meer de medische sector, de autosector en de ruimtevaart.

„De halfgeleiderindustrie zal blijven groeien, weliswaar met een dip”, zegt Nijenhuis. „En het testen van nieuwe producten gaat door en is niet zozeer afhankelijk van productie, als wel van ontwikkeling. Wij zijn daarom minder gevoelig. We rekenen erop dat de omzet voorlopig gelijk zal blijven.”

NXP, de voormalige halfgeleiderdivisie van Philips, laat weten dat het ruim op schema ligt met de in september aangekondigde reorganisatie. Daarbij verdwijnen in Nederland 1300 banen. „We denken geen extra maatregelen te hoeven nemen, maar kunnen verdere aankondigingen niet uitsluiten”, aldus een woordvoerster.

„Meest catastrofale winstwaarschuwing in de geschiedenis van ASML”