De Hongaars Gereformeerde Kerk (Magyarorszagi Reformatus Egyhaz) is na de Rooms-Katholieke Kerk de grootste kerk in Hongarije. In de twintigste eeuw, onder de dictaturen van het nazisme en het communisme, moest de Gereformeerde Kerk strijden om manieren te vinden om haar roeping te vervullen.In zijn proefschrift, ”The Service of Evangelism, the Evangelism of Service. The Influence of John R. Mott, Hendrik Kraemer, Willem A. Visser ’t Hooft and Johannes C. Hoekendijk on the Development of the Understanding of Mission in the Reformed Church in Hungary (1910-1968)” (uitg. Boekencentrum, Zoetermeer), beschrijft ds. Gonda hoe de visie van deze kerk op haar zending zich tussen 1910 en 1968 ontwikkelde, en welke rol de opkomende oecumenische beweging daarbij speelde.

De predikant heeft archiefonderzoek gedaan in Hongarije, Nederland, Zwitserland en de Verenigde Staten.

Paradigmawisseling
De promovendus stelt dat de Hongaars Gereformeerde Kerk nooit een eigen zendingsveld heeft gehad. Hongarije maakte deel uit van de Oostenrijks-Hongaarse monarchie, zonder overzeese koloniën en daardoor zonder standaard contacten met ’heidense volken’. Als gevolg van contacten met protestantse centra in West-Europese landen kreeg het begrip zending in de Hongaars Gereformeerde Kerk een steeds grotere betekenis.

Aan het einde van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw werd het begrip zending gebruikt als synoniem voor de dienst onder de Hongaars gereformeerde diaspora binnen en buiten Hongarije. In de loop van de eerste drie decennia van de twintigste eeuw vond er in de Hongaars Gereformeerde Kerk een radicale herdefiniëring van het begrip zending plaats. In de kerkorde werd het doel van de zending omschreven als „de verkondiging van het Evangelie van Jezus Christus en de uitbreiding van het Koninkrijk van God.” De promovendus ziet deze herdefinitie als een „paradigmawisseling.”

De conclusie van ds. Gonda is dat de Amerikaanse lekentheoloog Mott een grote invloed gehad heeft op het zendingsbegrip in de Hongaars Gereformeerde Kerk door zijn bezoeken, correspondentie en geschriften. Veel minder is de bijdrage van de Nederlander Kraemer geweest. Ondanks zijn sterke Barthiaanse achtergrond en het feit dat zijn geschriften in Hongarije bekend waren, was zijn invloed gering, omdat zijn hoofdthema’s (het christendom tegenover de wereldgodsdiensten) in de Hongaarse context als irrelevant werden opgevat.

Dienende kerk
Visser ’t Hooft heeft vele contacten gehad met de Hongaars Gereformeerde Kerk. Vanaf 1956 steunde hij de kerkelijke oppositie. Ook Hoekendijk onderhield intensieve persoonlijke betrekkingen met de Hongaars Gereformeerde Kerk, zij het na 1956 niet meer. Zijn opvatting van de ”dienende kerk”, verwoord in de assemblee van de Wereldraad van Kerken te Uppsala (1968), werd al gauw overgenomen en als de officiële theologie van de Hongaars Gereformeerde Kerk bestempeld.

Ds. Gonda (1971) studeerde theologie in Debrecen (Hongarije) en Kampen (Theologische Universiteit van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt). Hij is predikant binnen de Hongaars Gereformeerde Kerk en docent missiologie en oecumenische studies aan de Gereformeerde Theologische Universiteit van Debrecen. Zijn proefschrift verscheen onder supervisie van prof. dr. J. A. B. Jongeneel en prof. dr. A. M. Kool.