„Universaliteit is niet hetzelfde als uniformiteit”, schrijft de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) in een donderdag gepresenteerd advies.Wereldwijd zijn de universele mensenrechten breed geaccepteerd, althans oppervlakkig. Tegelijkertijd komen staten wel vaak op voor hun religieuze en politieke tradities. Met name islamitische landen tonen zich regelmatig bezorgd dat het Westen hun een westerse uitleg van de mensenrechten wil opleggen. Ze vrezen dat de westerse ideeën niet-westerse religieuze waarden en normen ondermijnen.

Als landen de ruimte krijgen mensenrechten op hun eigen manier in te vullen, zullen ze die rechten eerder aanvaarden, stelt de AIV.

Tot hoever die ruimte voor een eigen invulling strekt, is lastig aan te geven. Buiten kijf staat dat mensenrechten en fundamentele vrijheden niet mogen worden geschonden. Het recht op leven bijvoorbeeld, „dient op strikte wijze te worden nageleefd.” Uitspraken van de VN over een juiste exegese van de mensenrechten kunnen helpen om aan te geven in hoeverre rechten moeten worden nageleefd en in hoeverre daarvan mag worden afgeweken uit religieus, cultureel of politiek oogpunt.

Het Nederlandse mensenrechtenbeleid moet rekening houden met de wereldwijde diversiteit, adviseert de AIV aan minister Verhagen van Buitenlandse Zaken. Ons land moet in de dialoog met andere landen niet zijn eigen interpretatie van mensenrechten op de voorgrond zetten en al zeker niet opdringen. In het gesprek met andere landen moet de minister aanhaken bij de internationaal gedeelde opvattingen over bepaalde mensenrechten en bij de tradities en praktijken in andere landen. Een constructieve dialoog, meent de AIV, is effectiever dan landen simpelweg voorhouden hoe de norm is en hoe die precies zou moeten worden nageleefd.