”Omdat elk leven dat gered wordt er een is!” Met die kreet werd Nederland begin deze week een nieuw soort zorgverzekering rijker: de donorpolis. Het betreft een kortingsactie van een viertal grote zorgverzekeraars, uitsluitend bedoeld voor mensen die in het donorregister geregistreerd hebben of zij orgaandonor willen worden of niet. En daarmee staat het grote tekort aan orgaandonoren na de Grote Donorshow van omroep BNN weer op de agenda.Op zich niets mis mee, zo’n actie, zou je zeggen. Het gaat hier immers om een groot maatschappelijk probleem, waarvan de oplossing van levensbelang is voor de direct betrokkenen. Er staan rond de 1400 Nederlanders op de wachtlijst voor een orgaantransplantatie, waarvan er jaarlijks zo’n 250 overlijden. En dat terwijl de groep potentiële donoren zeer groot is; zo’n 7 miljoen Nederlanders hebben zich nog niet geregistreerd.

De donorpolis valt echter slecht in politiek Den Haag en ook enkele patiëntenorganisaties reageren afwijzend. Er zijn namelijk nogal wat kanttekeningen te plaatsen bij dit initiatief.

Allereerst is het de vraag of het een goede zaak is om mensen financieel te belonen voor hun registratie. De initiatiefnemers geven aan met de premiekorting mensen te willen prikkelen om zich te laten registreren. Uiteraard ongeacht of iemand besluit wel of geen donor te willen worden. Maar is dat niet een perverse prikkel? Zou een beslissing die gaat over het afstaan van organen en weefsel bij overlijden niet gebaseerd moeten zijn op naastenliefde of solidariteit, eerder dan op het behalen van een tientje voordeel per maand?

Daarbij komt dat de kortingsactie wordt gepresenteerd als een buitenkansje. Er wordt niet bij vermeld dat Nederland enkele duizenden van dit soort collectieven kent, van de lokale sportvereniging, het MKB, maar ook Hyves en Albert Heijn tot grote collectiviteiten als de vakbonden en ouderenbonden.

Deze collectieven bieden daarbij soms veel hogere korting dan de donorpolis. Zo is de korting voor leden van de FNV bij verzekeraar Menzis met 7 procent bijna twee keer zo hoog als bij het donorcollectief.

Dooie mus
Ten slotte behoren de deelnemende zorgverzekeraars met hun premiestelling tot de middenmoot. De prijsbewuste consument kan, ook na aftrek van de korting, uit een aantal goedkopere verzekeraars kiezen. Het lijkt er dus op dat de donorpolishouders blij gemaakt worden met een dooie mus.

Over het waarom van deze actie zijn de initiatiefnemers, een assurantietussenpersoon en de deelnemende verzekeraars eenduidig: zij hopen dat „enkele tienduizenden” verzekerden zich als donor laten registeren. Maar zijn er slechts nobele motieven of speelt er ook iets anders mee?

Feit is dat het jaarlijkse zorgverzekeringscarrousel op volle toeren draait. Elke verzekeraar probeert voor 1 januari zo veel mogelijk nieuwe verzekerden te trekken. De consument is echter nauwelijks in beweging te krijgen. Een goede pr-actie die appelleert aan maatschappelijk belang en gepaard gaat met veel media-aandacht is dan van harte welkom.

Of de donorcampagne daadwerkelijk meer orgaandonoren oplevert, zal nooit duidelijk worden. De organiserend tussenpersoon heeft immers geen toegang tot het register en kan derhalve ook niet controleren of mensen zich daadwerkelijk (als donor) geregistreerd hebben. Iedereen die zich aanmeldt wordt dus gewoon toegelaten.

Zo bezien heeft de donorpolis de schijn tegen. Hij heeft erg veel weg van een goedkope, commerciële stunt over de rug van ernstig zieke mensen. Het zou de initiatiefnemers sieren als zij elke schijn van belangenverstrengeling vermijden en de provisieopbrengst van de polis storten in een fonds ter bevordering van goede voorlichting over het nut van orgaandonatie, in de hoop dat veel levens gered zullen worden.

De auteur is directeur van www.zorgkiezer.nl, een onafhankelijke vergelijkingssite voor zorg en ziektekosten.