Als het marktaandeel van een nieuw te vormen school binnen een bepaalde regio te groot zal zijn of als het onderwijsaanbod door de fusie wordt verkleind, zal de overheid samenvoeging van scholen niet toestaan. Dat heeft het kabinet vrijdag besloten op voorstel van de bewindslieden van Onderwijs. Het kabinet spreekt zich nog niet uit over de vraag wie de toets moet uitvoeren.De Onderwijsraad bracht eerder deze week een advies uit waarin zij een fusietoets aanbeveelt. De Tweede Kamer sprak zich onlangs ook nog uit voor een fusietoets.

Het kabinet slaat met dit beleid een heel andere weg in dan tot nu toe het geval was. Vanaf het midden van de jaren tachtig stimuleerde de overheid schaalvergroting door middel van subsidies aan scholen. Dat heeft in het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs geleid tot mega-instellingen. Langzaam brak in Den Haag echter het inzicht door dat grote scholen de menselijke maat onder druk zetten. Leerlingen, studenten, docenten en ouders voelen zich niet altijd meer gezien en gehoord.

Behalve een fusietoets gaat het kabinet onderzoeken of afzonderlijke scholen zich kunnen afsplitsen van een mega-instelling. Het kabinet wil weten wat de juridische en financiële gevolgen hiervan kunnen zijn.

Daarnaast wil het kabinet de rol van ouders, studenten en personeel bij het interne toezicht versterken. Mogelijk krijgen ouders in het basis- en voortgezet onderwijs het initiatiefrecht om het bestuur te verzoeken uit een groter bestuurlijk verband te stappen en zelfstandig verder te gaan. Hierover zal de Onderwijsraad een nader advies uitbrengen.

De Besturenraad, de organisatie van het christelijk onderwijs, is voorstander van een beperkte fusietoets in het onderwijs. Zo’n fusietoets, uitgevoerd door de NMa, moet alleen tot doel hebben de levensbeschouwelijke en didactische diversiteit van het onderwijsaanbod te garanderen. Daarmee is de keuzevrijheid van ouders en leerlingen gewaarborgd, ook als het onderwijs in bepaalde regio’s onder slechts één bestuur valt, aldus de Besturenraad.