De nieuwe strafwet bestaat uit een hele serie nieuwe regelingen en aanpassingen van bestaande wetten die noodzakelijk waren, omdat veel wetten niet meer voldeden aan de eisen van deze tijd. Zo waren bijvoorbeeld genocide, bepaalde oorlogsmisdaden en verkrachting niet strafbaar, simpelweg omdat ze niet werden genoemd in de bestaande wetten. De nieuwe strafwet is dus grotendeels een inhaalslag in het kleine landje, dat net als buurland Rwanda jarenlang ontregeld is geweest door de strijd tussen Hutu’s en Tutsi’s. Sinds 1993 zijn 300.000 doden gevallen. De meeste elkaar bestrijdende groepen hebben een vredesregeling getekend.De discussies in het parlement liepen afgelopen zaterdag tot in de kleine uurtjes door, maar uiteindelijk stemde geen enkele parlementariër tegen de wettelijke aanpassingen. Er waren tien onthoudingen. Naar alle verwachting behandelt de Burundese Senaat de wet nog deze week als hamerstuk en vervolgens zet de president er waarschijnlijk zonder meer zijn handtekening onder.

Twee in het oog springende onderdelen zijn de afschaffing van de doodstraf en de strafbaarstelling van homoseksualiteit. „De parlementariërs hebben moed getoond”, zei parlementslid en belangrijkste opsteller van de nieuwe strafwet Didace Kiganahe afgelopen zaterdag. „Bijna iedereen stemde voor de wet, terwijl de meerderheid van de bevolking de doodstraf juist wil handhaven.”

De afschaffing van de doodstraf was een voorwaarde van de VN. De Burundese regering wil graag financiële steun van de internationale gemeenschap voor het starten van een waarheidscommissie. Die moet heling brengen in het nog steeds verscheurde land door in de openbaarheid te brengen wat er precies is gebeurd tijdens de burgeroorlog die het land jarenlang teisterde. Een belangrijk struikelblok voor die steun, de doodstraf, is nu uit de weg geruimd.

Burundese homo’s en hun belangenorganisaties reageerden dit weekend onthutst en woedend op de bepaling in de nieuwe wet dat homoseksualiteit bestraft moet worden met drie maanden tot twee jaar gevangenisstraf en een hoge boete. Tot nog toe was er in Burundi geen wet die seksuele handelingen tussen mensen van hetzelfde geslacht verbood. Een woordvoerder van de Vereniging voor het Respect van Rechten van Homoseksuelen (Ardho) zei tegenover het Franse persbureau AFP: „Wij zijn woedend. We begrijpen niet dat weldenkende, hoogopgeleide mensen zo’n wet kunnen aannemen. Homoseksualiteit is immers geen ziekte of een psychische afwijking.”

De woordvoerder wilde anoniem blijven vanwege „veiligheidsproblemen.” De leden van de Ardho komen bijeen voor een spoedvergadering. „Hoe moet dat nu verder met de strijd tegen hiv/aids als alle homoseksuelen onderduiken of hun geaardheid verbergen?” zei de woordvoerder.

De onverwachte strafbaarstelling van homoseksualiteit in Burundi komt overeen met de trend in Afrika van toenemende afkeer en vijandigheid ten opzichte van homo’s en lesbiennes. De afgelopen jaren kondigden landen als Nigeria, Zimbabwe en Uganda aan dat zij bestaande wetten tegen homoseksualiteit zouden aanscherpen.

Het is opvallend dat steeds meer Afrikaanse landen wettelijke maatregelen bespreken tegen het sluiten van homohuwelijken, terwijl daarvoor weinig aanleiding lijkt te zijn. Er is in Afrikaanse landen nauwelijks tot geen vraag naar dergelijke huwelijken. De wetten en openlijke discussies zijn dan ook meer een reactie op de zichtbaarder en steeds beter georganiseerde mensenrechtenorganisaties die pleiten voor bescherming van rechten voor homoseksuelen.

De International Gay and Lesbian Human Rights Commission (IGLHRC) reageerde afgelopen weekend onmiddellijk op de nieuwe wet in Burundi. In een brief roept zij de president op de wet niet te ondertekenen.

„Mensen opsluiten omdat zij van iemand houden, tart iedere vorm van mensenrechten”, zegt directeur Paula Ettelbrick van IGLHRC. „Deze nieuwe wetten zijn bedoeld om onze gemeenschap bang te maken en haar het zwijgen op te leggen. Dit gaat niet over seksualiteit, maar is het gevolg van de toenemende zichtbaarheid van de groeiende groep homo’s, lesbiennes, biseksuelen en omgebouwde mensen in Afrika die weigeren zich nog langer te laten behandelen als oud vuil.”