Bruine, rode, oranje en gele bladeren steken schril af tegen de grauwe lucht. De fraai gekleurde bomenrij omzoomt een uitgestrekt heideveld. In het vredige herfstplaatje lijkt alleen een schaapherder nog te ontbreken.Opeens wordt de rust ruw verstoord. Met een nijdig gebrom komt een zwaarbewapende gevechtsheli van de Koninklijke Luchtmacht overvliegen. De diep donkerbruine roffel van een Chinook volgt. De transporthelikopter dropt manschappen van ’Luchtmobiel’ op het oefenterrein bij Bergen Hohne.

De troepen veroveren in korte tijd een aantal houten huisjes. Een kwartier later kan de heli de mannen weer oppikken. Dan gaat het mis. Vanuit het dorp nemen vijandelijke strijders de militairen onder vuur. Gehaast zoeken ze dekking. Een opgetrommelde Apache schiet te hulp. Het 30 mm-boordkanon ratelt.

Het oefenscenario van de ”Helicopter Weapons Instructor Course” (HWIC) is levensecht. ISAF krijgt in Uruzgan dagelijks met dit soort situaties te maken. De luchtmacht oefent daarom twee weken lang op verbeterde gevechtstactieken. Voor het eerst samen met de Duitse luchtmacht. De nieuwe aanpak? „Geheim.” De taliban lezen mee.

Het doel van de oefening is eenvoudig. „Zo efficiënt mogelijk opereren zonder zelf te worden geraakt”, legt HWIC-commandant Hobie op de schietrange uit. De luchtmacht inventariseert hiervoor de gevechtservaring -”the lessons learned”- van eerdere uitzendingen naar Albanië, Kosovo, Irak, Djibouti en Afghanistan.

Dertien wapeninstructeurs worden in Duitsland getraind in deze aangepaste tactieken. Zij moeten op hun beurt de opgedane ervaring straks weer overdragen op collega’s. De HWIC richt zich op een breed terrein: tactische vliegformaties, aanvalstactieken, artilleriewaarneming, luchtsteun voor grondtroepen en ondersteuning aan bijzondere bijstandseenheden.

De dertien weken durende oefening bestaat uit drie onderdelen: de HWIC-recovery in Zeeland (het ophalen van eigen troepen uit vijandelijk gebied), de HWIC-polygone in Ramstein (het misleiden van vijandelijke radars) en de HWIC-strike in Bergen-Hohne (het schieten met scherp volgens verbeterde procedures).

Berisping
Defensie stuurt voor de oefening 5 Apaches, 2 Chinooks, 3 Cougars én 200 mannen en vrouwen naar de Duitse schietrange. De ”truppenübungsplatz” tussen Hannover en Hamburg -20 kilometer lang, 10 kilometer breed- telt 22 schietbanen. Met een verrekijker volgt HWIC-commandant Hobie vanuit de verkeerstoren van baan 6 de verrichtingen in het veld. „Ze doen het aardig.”

Een Apache hangt stil boven de bomenrij. Het boordkanon spuwt vuur. In de toren zwaait een deur open. Commandant Radau van ”Range Control” deelt een berisping uit. „Niet schieten boven de bomen.” De driesterren-Duitser kijkt verongelijkt. Derde waarschuwing. „Dat weten ze best.” Even later steekt hij weer zijn hoofd om de deur. „Niet schieten op onze tank.”

Duitsland zet twee Bölkovheli’s met scherpe munitie in. Op amper 3 meter boven de grond scheren de ”Bö’s” voorbij. De piloot neemt z’n positie in en vuurt een geleide raket af. Een lichtspoor schiet door de lucht. Hobie telt af. „Een, twee, drie… negen seconden.” Een steekvlam en een doffe dreun volgen. Een rookpluim stijgt op. „Die was raak.”

De Nederlandse helikoptertraining staat internationaal hoog in aanzien. „Wij zijn met de VS en Groot-Brittannië de enige landen die onze vliegers op deze manier opleiden”, verklaart majoor Robert de Jong van de Vliegbasis Gilze-Rijen. Niet voor niets wordt in Uruzgan regelmatig speciaal om Nederlandse luchtsteun gevraagd. „Effectiever, sneller en soms zorgvuldiger.”

Top gun
De Nederlandse vliegers werken met andere tactieken dan de Amerikaanse, stelt Hein Faber, hoofd vliegoperaties van het 301 Apache Squadron. „Amerikanen worden regelmatig uit de lucht geschoten.” Nederland komt er in missiegebieden relatief goed van af, mede dankzij intensieve HWIC-trainingen. „Wij zijn in staat nieuwe inzichten heel snel toe te passen. Het is een ”top gun school”.”

Faber vliegt sinds 1996 met de Apache, waarvan drie jaar in de VS. De geavanceerde gevechtsheli moet ook met z’n tijd meegaan. De papieren kaarten maken binnenkort plaats voor digitale. „We krijgen militaire tomtoms aan boord.”