Een dikke mist hangt mysterieus over het landschap. De Lek lijkt opgelost in de mist. Het waterschap Rivierenland oefent vandaag een dreigende dijkdoorbraak. Ruim 65 militairen van de 220 Transportcompagnie uit Garderen moeten de regio redden van het water. „Vóórwaarts, mars. Links, twee, drie, vier.”De militairen -gehuld in een opzichtig fluorescerend vestje- nemen stelling op de dijk. In totaal moeten ze 200 meter dijk versterken. Zeil aan de buitenkant, zeil aan de binnenkant. De tijd dringt. Het water stijgt. Maar eerst een hapje en een drankje. Een militair rukt een doos verse broodjes open. Koude melk, warme koffie, gloeiende thee volgen.

Bijna een uur later dan gepland steken de manschappen de handen uit de mouwen. Voordat ze de dijk kunnen versterken, moeten ze palen en gaas verwijderen. MB-chauffeur Irene Vluchtveen levert zware strijd met een kram. „Ik ben hier ook niet voor opgeleid.” De groepscommandant collecteert met een emmertje. „Wie heeft er nog krammen?”

Een rood-wit lint geeft het waterpeil aan. Nog pakweg een meter, dan spoelt het water over de dijk. „Qua tijd is het allemaal niet erg realistisch”, verklaart militair Vluchtveen. „’t Gaat allemaal op z’n gemakkie. Het is te hopen dat het in het echt allemaal wat sneller verloopt.”

Wachtcommandant Nico Maat van het waterschap Rivierenland spreekt echter van „een realistische” oefening. De tijd ziet hij niet als een probleem. „Rustig aan met z’n allen. Het is geen wedstrijd. Anders maken we alleen maar fouten. In het echt duurt het ook dagen voordat het water zo hoog tegen de dijk staat.”

Vier militairen vullen zandzakken, vier collega’s knopen de zakken dicht, veertien anderen kruien de zakken naar de plaats des onheils. Een vrachtwagenkraan lost een kruiwagen vol ’haringen’ om de zeilen vast te prikken. Een ongecontroleerde beweging en de kruiwagen stort omlaag. Een leermoment.

Rivierenland oefent vandaag op de Ergst Denkbare Overstroming, als onderdeel van de landelijke oefening Waterproef. Daarmee zijn de gevolgen van de orkaan Katrina tot aan de Lek voelbaar. De orkaan, die in augustus 2005 grote delen van New Orleans (VS) onder water zette, vormt de directe aanleiding voor de overstromingsoefeningen in Nederland.

Veel betrokkenen steken de hele week de handen uit de mouwen tegen het wassende water: 1 premier, 8 ministers, 200 burgemeesters en een kleine 10.000 burgers en militairen. De training is geen overbodige luxe.

Sinds 1953 is er in Nederland weinig verbeterd, verklaart de commissaris van de Koningin in Zuid-Holland, Franssen, voorzitter van de Taskforce Management Overstromingen (TMO). Natuurlijk, de dijken zijn verhoogd en de Deltawerken aangelegd, maar voorbereid op een overstroming, nee, dat is ons land nog altijd niet.

Daarom denkt Nederland deze week voor het eerst in de geschiedenis van tevoren na over een watersnoodramp. Dilemma’s zijn er te over. Een elektriciteitscentrale die langzaam onder water loopt, moet worden stilgezet. Maar wie trekt op welk moment de stekker eruit? Het uitschakelen betekent immers dat een hele regio ineens zonder stroom zit.

Een hulpverlener, werkzaam in een ziekenhuis in een overstroomd gebied, moet op zijn post blijven. Tegelijkertijd draagt hij ook zorg voor zijn vrouw en kinderen in het rampgebied. Hij moet evacueren, maar ook helpen evacueren. Waterproef moet onder andere duidelijk maken met welke tegenstrijdige belangen getroffenen te maken krijgen.

Leerdam draagt met oefening Waterloop zijn steentje bij de landelijke oefening. Het dorp evacueert 200 bewoners uit de wijk Noord en 30 (Lotus)patiënten uit verpleeghuis Lingesteyn. Een groene legerambulance van de 410 Opvang- en afvoercompagnie uit Ermelo staat voor het verpleeghuis.

Het wachten is op vertrek. De tijd verstrijkt. Tien minuten, vijftien, twintig… De ’patiënt’ ligt in een open wagen. Roerloos, met gesloten ogen. Buiten is het 5,5 graden. „Voor deze mevrouw maakt het niet uit”, zegt gewondenverzorger Van Schaik. „Ze merkt het niet. Ze is bewusteloos. Het is een comateuze patiënt.”

Uit de lift komt een palliatieve bewoner, hevig kreunend van de pijn. Begeleiders controleren dossier, telefoonnummer en medicijngebruik. Alles klopt. „Inpakken en wegwezen.” De patiënt verdwijnt zuchtend en steunend in de ambulance. Even later volgt een nieuwe klant. De dementerende geriatrische patiënt verzet zich hevig.

Na een uur tijd hebben de hulpdiensten drie patiënten geëvacueerd. „Het loopt op rolletjes”, verzekert Iris Kooij van Lingesteyn. „Het verplaatsen van dit soort patiënten vergt nu eenmaal veel tijd.”